Okazuje się, że rynkowa hossa to okazja nie tylko do prezentacji licznych przedruków zagranicznych hitów, ale też mniej znanej klasyki polskiego komiksu. Tym sposobem w sprzedaży znalazły się m.in. utwory Jerzego Wróblewskiego i Andrzeja Białoszyckiego („Z archiwum Jerzego Wróblewskiego”) oraz wybór prac autorów udzielających się niegdyś na łamach magazynu „Relax”. W ową tendencję wpisuje się również inicjatywa Wydawnictwa Kurc, przybliżająca dorobek nieco zapomnianego, choć zarazem interesującego twórcy w osobie Andrzeja Chyżego.

Krótkotrwała (w latach 1985-1989), acz intensywna aktywność tego autora na potrzeby łódzkiego „Expressu Ilustrowanego” (a przy okazji również ogólnopolskiej „Małej Fantastyki”) oraz współpraca z Wydawnictwem Sport i Turystyka, jeszcze przed jego przejęciem przez rodzinę Czarzastych, okazała się nad wyraz owocna. Kilkaset tzw. pasków składających się na różnej rozpiętości utwory (dodajmy, że o zróżnicowanej przynależności gatunkowej) oraz pełnowymiarowe albumy (adaptacja powieści Juliusza Verne’a „W 80 dni dookoła świata” według scenariusza Stefana Weinfelda) sprawiły, że ów autor trwale zapisał się w świadomości nieco starszych wiekiem wielbicieli komiksowego medium. Jak do tej pory znajomość dokonań Chyżego ograniczała się do grona wspomnianych chwilę temu czytelników oraz kolekcjonerów prasowych historyjek obrazkowych. Wraz z publikacją albumu zbierającego znaczną część prac tego autora owa luka została znacząco uzupełniona.

Jak już wzmiankowano, różnorodność gatunkowa realizowanych przez łódzkiego autora opowieści była znaczna. Stąd w niniejszej publikacji odnajdujemy western (tytułowy „Samotnik”), odniesienia do lokalnych tradycji („Legenda o Łodzi”), heroiczną fantasy („Przepowiednia”, „Droga do Walkiroo”), kryminał („Prywatny detektyw”) science fiction („Kontakt”) oraz dotąd szerzej nieprezentowaną historię piracką („Pechowy skarb"). Znaczną część albumu stanowią ponadto adaptacje literackiej klasyki: „Doktor Jekyll i pan Hyde” Roberta Louisa Stevensona („Tajemniczy testament”, „Spowiedź doktora Jekylla”) oraz „Hrabia Monte Christo” Aleksandra Dumasa ojca. Na przykładzie tych utworów widać, że podobnie jak w przypadku Tadeusza Raczkiewicza (do 2006 r. znanego jedynie z publikacji prasowych), także Chyży dobrze czuł się w tego typu realizacjach. Narracja adaptowanych tekstów prowadzona jest płynnie, bez zagubienia istotnych wątków. Znać przy tym zamiłowanie autora do tego typu literatury (przynajmniej na etapie drugiej połowy lat 80. XX w.), a przy okazji większą sprawność w opowiadaniu dłuższych fabuł. Krótkie formy, choć na ogół pomysłowo skonkludowane, wypadają dostrzegalnie słabiej. Nadmiar niewłaściwie pojmowanej improwizacji widać zwłaszcza na przykładzie publikowanej niegdyś w kwartalniku „Mała Fantastyka” „Drogi do Valkiroo” (powstałej we współpracy ze skrywającym się pod pseudonimem Zallej Markiem K. Zalejskim). Stąd ze zdecydowanie większą przyjemnością przyswaja się np. „Samotnika”, za której sprawą to opowieści Chyży dał się poznać jako jeszcze jeden rodzimy twórca (obok m.in. Jerzego Wróblewskiego i Jacka Michalskiego) niestroniący od westernu. Uwzględniając specyfikę trybu realizacji większości zawartego tu materiału (tj. na zamówienie gazety codziennej), wypada docenić samokontrolę autora, który zdołał zachować spójność tworzonych przezeń fabuł.

Pomimo braku formalnego wykształcenia w zakresie sztuk plastycznych w pracach łódzkiego rysownika znać pasję i przemożną chęć realizowania się w przestrzeni komiksowego medium. W starszych chronologicznie pracach znać jeszcze pewną nieporadność w nakreślaniu niektórych elementów rzeczywistości kreowanej. Dostrzegalny jest realizacyjny pośpiech, braki we właściwym ujmowaniu skrótów perspektywicznych i nie zawsze trafnie uchwycona mimika poszczególnych postaci. Z czasem jednak kreska Chyżego ulega wyraźnej sublimacji, a całość nabiera charakterystycznego dlań, łatwo rozpoznawalnego sznytu. Realia epoki w poszczególnych utworach zdają się oddane ze znajomością tematu, a sekwencje dynamiczne na ogół nie sprawiały autorowi większego problemu.

Rodzimi wydawcy zdążyli już przyzwyczaić nas do wysokich standardów edytorskich ich oferty. Trzeba jednak przyznać, że „Samotnik i inne opowieści” prezentuje się pod tym względem nad wyraz udanie. Identycznie jak w przypadku „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego” zachowano pierwotny, „paskowy” układ kadrów. Nie przedobrzono z jakością papieru, którego gramatura wydaje się w pełni adekwatna do formuły przyjętej dla zebranych tu prac. Twarda okładka oraz zdobiąca ją nastrojowa ilustracja dopełniają wizualnej efektowności tej publikacji. Album zawiera ponadto szkice koncepcyjne autora oraz zapis wywiadu przeprowadzonego z nim przez skądinąd znanego Arkadiusza Florka. To właśnie za sprawą tej rozmowy czytelnicy zyskują sposobność, by nareszcie zaznajomić się z kulisami twórczości Andrzeja Chyżego, który do tej pory pozostawał dla większości jego dawnych czytelników jedną wielką zagadką. Nie sposób również nie wspomnieć o kompozycji z okładki albumu wykonanej przez brata autora, Jarosława, również zdolnego twórcę komiksu („Raper w Legionach”, „Bez odwrotu”).

Być może dla części czytelników zaznajomionych z dorobkiem Andrzeja Chyżego przykrą niespodzianką będzie brak uwzględnienia w tym albumie „Szlaku miecza”, podobnie jak „Droga do Valkiroo” prezentowanego niegdyś w „Małej Fantastyce”. Na tle pozostałych prac, jako jedno z późniejszych dokonań tego autora, ów utwór wyróżniał się na korzyść. Można zaryzykować przypuszczenie, że ta okoliczność wynikła z odmiennej formuły prezentacji wspomnianego komiksu, tj. pełnowymiarowych plansz miast tzw. pasków, o których była mowa. Może pewnego dnia stanie się cud i tak jak w przypadku odnalezionych po latach oryginalnych plansz „Na tropie Skorpiona” i „Monstrum” analogiczna sytuacja będzie miała miejsce w kontekście adaptacji „Czerwonego Korsarza” Jamesa Fenimore'a Coopera wykonanej przez Chyżego na zlecenie „prywatyzowanego” Sportu i Turystyki. Wówczas być może doczekamy się, obok pierwodruku zaginionego póki co komiksu, albumowego wznowienia również takich prac jak „W 80 dni dookoła świata” oraz „Szlak miecza”.

•  Komiks można kupić w księgarni INCAL

Tytuł: „Samotnik i inne opowieści”

• Scenariusz i rysunki: Andrzej Chyży (gościnnie Marek K. Zalejski)
• Ilustracja na okładce: Jarosław Chyży  
• Wydawca: Wydawnictwo Kurc
• Data publikacji: 1 października 2016 r.
• Oprawa: twarda
• Format: 30 x 21,5 cm
• Druk: czarno-biały
• Papier: offset
• Liczba stron: 160
• Cena: 60 zł

Zamieszczone w niniejszym wydaniu zbiorczym komiksy opublikowano pierwotnie na łamach „Expressu Ilustrowanego” i „Małej Fantastyki” w latach 1986-1989).

Dziękujemy wydawnictwu Kurc za udostępnienie egzemplarza do recenzji.