„Biblia – komiks. Zaczyna się bitwa. Historia Stworzenia” - recenzja

Pytanie o genezę zła we wszechświecie stanowi integralny element wszystkich wyższych systemów religijnych. Nie inaczej rzecz się miała w przypadku judaizmu okresu II świątyni (517 p.n.e.-70 n.e.), którego wypełnieniem okazało się chrześcijaństwo. Echa zainteresowania tym zagadnieniem odnajdujemy bowiem m.in. w Księdze Izajasza (14, 12-15) i Ezechiela (28, 12-19), a także w Nowym Testamencie (Ewangelia Mateusza 4, 1-11). 

Z owym tematem postanowili zmierzyć się również twórcy komiksu przybliżając autorską wizję konfliktu na skalę kosmiczną, w efekcie którego pierwotny zamysł stworzenia uległ brzemiennej w skutkach deformacji. Okazji do przyjrzenia się wizji buntu zdeprawowanych aniołów w wydanych na polskim rynku komiksach nie było jednak zbyt wiele. Poza „Zaczarowanym Zamkiem” Jerzego Szyłaka (scenariusz) i Sławomira Wróblewskiego (rysunki) opublikowanym w magazynie „Fan” tego typu sceny raczej nie uświadczymy. Zwłaszcza, że „Morderstwa i tajemnice” P. Craiga Russella (na podstawie opowiadania Neila Gaimana) rozgrywają się w momencie bezpośrednio poprzedzającym bunt Lucyfera. Ogólnie zresztą komiksy oparte na wątkach zaczerpniętych z tradycji chrześcijańskich stanowią u nas raczej ewenement niż ugruntowaną tradycję. Od kilku lat daje się jednak zauważyć pewne ożywienie na tym polu. Dość wspomnieć wznowioną przez wydawnictwo Vocatio „Biblię w komiksie” Ivy Hoth i Andre Le Blanca oraz jej zmodernizowaną wersję w wykonaniu Sergio Cariello. Odpowiadające za spolszczenie drugiej z wymienionych pozycji Wydawnictwo M zdecydowało się pójść za ciosem i tym samym do dystrybucji trafia właśnie preludium historii biblijnej.

„Biblia – komiks. Zaczyna się bitwa” nawiązuje do wspomnianych wyżej tradycji rozsianych w różnych fragmentach Pisma Świętego, a po części również Apokryfów (m.in. „Pokuty praojca Adama” i różnych redakcji „Księgi Henocha”). Odpowiedzialny za fabularną stronę tego projektu Caleb J. Selling być może nie w pełni wykorzystał potencjał udzielających się tu osobowości (zwłaszcza pozbawionego choćby odrobiny charyzmy Michała Archanioła). Również sam punkt zwrotny starcia pomiędzy skonfliktowanymi stronami odbiega od tradycyjnego wyobrażenia w tym kontekście. Niemniej w sposób klarowny i łatwo przyswajalny przybliżył podjęte zagadnienie. Z pewnym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że ów tytuł adresowany był przede wszystkim do odbiorców nieszczególnie biegłych w niuansach chrześcijańskiej teologii. Jest szansa, że za sprawą tej publikacji przynajmniej część spośród ich grona z czasem sięgnie również po pełnowymiarowe opracowania dotyczące tego zagadnienia.

Autorem wstępu do polskiego wydania „Zaczyna się bitwa” jest Roman Zając, teolog specjalizujący się w demonologii. Ma on w swoim dorobku m.in. opracowanie pt. „Szatan w Starym Testamencie” oraz artykuły zamieszczane w takich miesięcznikach jak „Egzorcysta”, „List” i „Biblia krok po kroku”. Wybór wydawał się zatem trafny, jako że ów autor łączy dogłębną znajomość tematu z zacięciem popularyzatorskim. Istotnie, tekst jego autorstwa charakteryzuje się zarówno przystępnością jak i zasobnością w informacje niezbędne dla zrozumienia chrześcijańskich wyobrażeń dotyczących narodzin zła.

Tak jak miało to miejsce przy okazji opublikowanej blisko rok temu komiksowej wersji Biblii, także i tym razem plastyczną strona tego przedsięwzięcia zajął się wzmiankowany Sergio Cariello. Ów brazylijski rysownik, którego największa aktywność w komiksowej  branży przypadła na drugą połowę lat dziewięćdziesiątych minionego wieku, zilustrował m.in. przeszło trzydzieści epizodów serii „Azrael: Agent of the Bat” oraz takie cykle jak „Deathstroke vol.1” i „Batman: Legends of the Dark Knight”. Był to okres okładkowego szaleństwa w amerykańskiej branży komiksowej, którego skutki daje się zauważyć również na przykładzie efektów zastosowanych na okładce niniejszej publikacji. Również stylistyka tego autora wzbudza skojarzenia z eksplozywną, nieco przerysowaną estetyką preferowaną przez czytelników tamtych czasów. Zamaszysta, wrażeniowa (by nie rzecz, że chwilami wręcz nonszalancka) kreska wykazuje pewne znamiona podobieństwa do maniery Andy’ego Kuberta („Batman versus Predator”, „Origin”), który właśnie we wspomnianej dekadzie zyskał status cenionego twórcy komiksu superbohaterskiego. Niestety owa nonszalancja przejawia się niekiedy w niepełnym dopracowaniu rozrysowywanych przez Cariello form i nie zawsze trafnym komponowaniem zawartości kadrów. Kuleje ponadto choreografia plansz pozbawiając kulminacyjnej sceny tego utworu (tj. zmagań pomiędzy zwolennikami Lucyfera i aniołów wiernych Bogu) niezbędnej dla niej epickości. Zwłaszcza, że w tym przypadku mamy do czynienia z konfliktem, którego reminiscencje zdeterminowały historię Wszechświata (oczywiście w przekonaniu zwolenników chrześcijańskiej interpretacji dziejów). O tyle to dziwi, że wspomniany autor wykazuje warsztatową biegłość czemu dał dowód na kartach „Biblii – Komiks”.

Ponadto ma się wrażenie, że plansze tego tytułu zostały poddane niewłaściwemu zeskanowaniu. Bowiem zarówno kreska jak i barwy bywają niekiedy podejrzanie rozmyte. Natomiast z pewną dozą ryzyka można założyć dla części czytelników gustujących w konwencji superbohaterskiej taktyka ilustracyjna dobrana do tej opowieści może okazać się zaskakująco atrakcyjna. Niebańska rzeczywistość wzbudza bowiem skojarzenia ze znanym z przygód Thora Asgardem. Również wizerunek anielskiej społeczności – odzianych w pancerze i zdobione hełmy – wykazuje zbieżność z mieszkańcami wspomnianej chwilę temu dziedziny Odyna. Być może za sprawą tego zabiegu formalnego uda się przekonać do ważkich treści także tych czytelników, którzy na co dzień niechętnie sięgają po inny typ komiksu niż produkcje superbohaterskie. Zresztą już mistrzowie renesansu reinterpretowali ikonograficzne motywy biblijne według współczesnych im trendów i wyobrażeń. Co więcej z pełną świadomością tej czynności (w odróżnieniu od ich średniowiecznych poprzedników). Nie ma zatem przeciwwskazań, aby podobnych inicjatyw nie podejmowali współcześni twórcy. Zwłaszcza ci udzielający się w obrębie kultury popularnej.

Tytuł: „Biblia – komiks. Zaczyna się bitwa. Historia Stworzenia”

• Tytuł oryginału: „The Battle Begins: The Story of Creation”
• Scenariusz: Caleb J. Seeling
• Rysunki: Sergio Cariello
• Tłumaczenie z języka angielskiego: Patrycja Warska
• Wstęp: Roman Zając
• Wydawca wersji oryginalnej: David C. Cook
• Wydawca wersji polskiej: Wydawnictwo M
• Data premiery wersji oryginalnej: 1 października 2014 r.
• Data premiery wersji polskiej: 21 października 2015 r.
• Oprawa: miękka
• Format: 17 x 26 cm
• Papier: offset 
• Druk: kolor
• Liczba stron: 104
• Cena: 34,90 zł

Dziękujemy wydawnictwu M za udostępnienie komiksu do recenzji.