Recenzja książki „Ludzie. Neandertalska paralaksa 2” Roberta J. Sawyera

 Tym razem książka ma nieco inny charakter od poprzedniej części – wydarzenia, które rozgrywają się w powieści, mają zaburzony porządek chronologiczny. Wszystko zaczyna się od opowieści Pontera (neandertalczyka) o przeżyciach na alternatywnej wersji Ziemi. Co ciekawe, opowieść skierowana jest do rzeźbiarza osobowości, czyli kogoś w rodzaju psychoanalityka, w której Ponter przyznaje się do popełnienia straszliwej zbrodni w świecie ludzi. Czym była owa zbrodnia – wyjaśni się dopiero na końcu...

Dalszy ciąg historii o współistnieniu obu światów posiada kilka przeplatających się wzajemnie wątków, wzbogaconych (jak to w relacji) o subiektywne opinie głównego bohatera. Świat neandertalczyków bardzo niechętnie skłania się ku możliwości ponownego otworzenia portalu i kontaktom z homo sapiens, postrzegając ludzi jako gatunek agresywny i zaborczy, który nie potrafi kontrolować liczby urodzeń, nie dba o eliminację swoich niekorzystnych genów oraz niszczy środowisko, prowadząc rabunkową gospodarkę zasobami naturalnymi. Jednak korzyści, jakie płyną z wymiany doświadczeń, odkryć i wynalazków przeważają i oto portal do świata ludzi otwiera się ponownie. Tym razem konfrontacja obu gatunków jest nieunikniona – wymiana, choć opatrzona licznymi obostrzeniami i biurokratycznymi procedurami, jest możliwa i korzysta z niej niemało osób. Bardzo wyraźnie zaznaczają się różnice – zwłaszcza w sferze obyczajowej i polityce międzynarodowej. Co ciekawe, naukowcy z jednej i drugiej strony entuzjastycznie dzielą się swoimi osiągnięciami, dzięki czemu dowiadujemy się, że obie wersje Ziemi trochę się różnią – jak się okazuje, neandertalczycy przeżyli już przebiegunowanie Ziemi, zaś ludzie są niezwykle zainteresowani jego przebiegiem i skutkami.

 Jednakże znaczna część książki poświęcona jest rozważaniom Pontera dotyczącym religii i życia po śmierci. Neandertalczyk prowadzi ożywione dyskusje z Mary – panią genetyk, którą czytelnicy pamiętają z poprzedniej części. Tym razem jednak ich stosunki ulegną zmianie – nie będą to już tylko naukowo–socjologiczne rozmowy reprezentujące fakty czy poglądy powszechne w obu światach – tym razem Mary i Ponter bardzo zaangażują się emocjonalnie. Przy okazji dodam, że niezwykle ciekawy jest pogląd Pontera, który twierdzi, że gdyby ludzie nie wierzyli w życie po śmierci, gdzie czeka kara albo nagroda, tylko uważali że śmierć jest końcem wszystkiego, to wówczas nie zabijaliby się nawzajem tak łatwo i dzięki temu wielu wojen można byłoby uniknąć. 

Poza częścią związaną z wymianą kulturową i naukową, w książce znalazło się też miejsce dla innych aspektów życia człowieka, czyli funkcjonowania w społeczeństwie. Neandertalczycy, którzy wydają się czytelnikowi społecznością wręcz idealnie utopijną, okazują się niezwykle trudni do zaakceptowania w życiu codziennym. Pomimo wspaniałych i pomysłowych wynalazków, ich biseksualność oraz ścisły podział na kobiety i mężczyzn, razi ludzi odwiedzających tamten świat (przy okazji – w powieści nie zabraknie także scen erotycznych). Będzie trochę o wzajemnej nienawiści, miłości i zazdrości, a także dojdzie do użycia przemocy i wymierzania sprawiedliwości – momentami dość wyrafinowanej.

Powieść czyta się szybko i przyjemnie, jednak nie jest to książka, którą się przeczyta i zapomni. Lektura pozostawia pewien niepokój w czytelniku oraz zmusza do refleksji nad kształtem obecnego świata i kierunku, do jakiego dąży. Alternatywna wersja Ziemi, na której żyją neandertalczycy, wyraziście ukazuje, jak my moglibyśmy żyć, gdyby historia potoczyła się inaczej. Powieść godna polecenia zarówno osobom lubiącym zastanawiać się nad życiem, jak i miłośnikom wartkiej akcji i ciekawych przygód. 

Tytuł: "Ludzie"

Autor: Robert J. Sawyer

Przekład: Agnieszka Jacewicz

Wydawnictwo: Solaris

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 376