"Wrogowie Rzymu" - recenzja

„[Rzym] tworzy pustynię i nazywa ją pokojem.”

                          Publiusz Korneliusz Tacyt (ok.55-120)

Zadzieranie z potężnym Rzymem oznaczało prowokowanie niebezpieczeńst. Tylko nieliczni przedstawieni na kartach niniejszej publikacji zmarli we własnych łóżkach. Wercyngetoryksa i Jugurtę ścięto. Inni, wśród nich najwięksi adwersarze Rzymu: Hannibal, Boudika, Kleopatra popełnili samobójstwo.

Popularno-naukowa książka Philipa Matyszaka, wydana nakładem Wydawnictwa Bellona, opisuje wzrost znaczenia i upadek Starożytnego Rzymu z punktu widzenia najsłynniejszych postaci, które z nim walczyły. Całość stanowi 17 biografii podzielonych chronologicznie na cztery części – Narodziny rzymskiego supermocarstwa (III – I w p.n.e), Powolna śmierć republiki (I w p.n.e), Pax Romana (I – II w n.e.) i Schyłek cesarstwa (III – V w n.e.). Każdą część poprzedza krótki wstęp opisujący wydarzenia z punktu widzenia Rzymu i znaczenie, jakie miały dla rozwoju ustroju, społeczeństwa i polityki Rzymu.

Wszystkie rozdziały opisują swoich bohaterów w kontekście ich własnych cywilizacji. Przedstawiane są podstawowe informacje o ustroju, wojskowości i kulturze danego państwa czy plemienia. Potem otrzymujemy charakterystykę samego protagonisty oraz poznajemy motywacje, które przywiodły go do konfliktu z Rzymem. Większość rozdziału zajmuje jednak historia jego zmagań z Nadtybrzańskim Mocarstwem. Każdą biografię kończy informacja o rodzaju śmierci jej bohatera oraz roli, jaką spełnił w historii Rzymu.

Dobór materiałów źródłowych pozostawia wiele do życzenia. Głównie są to historycy rzymscy, szczególnie z okresu późnego cesarstwa. Autor nie pokusił się o krytyczną analizę źródeł. Co do jakości tłumaczenia, to nie mam większych zastrzeżeń, ale korekta ma wiele wad. Często połknięte są całe słowa i czytelnik musi się domyślać treści zdania z kontekstu.

Największym mankamentem książki jest jej objętość. Każdy rozdział to 10-20 stron – stanowczo zbyt mało, by rzetelnie przedstawić przebieg zmagań danej postaci z Rzymem, nie mówiąc już o społeczeństwie, z którego się wywodziła, czy taktyce, którą obrała w swych zmaganiach.

Oryginalna forma prowadzenia narracji pozwala za to prześledzić proces ekspansji i późniejszego upadku Starożytnego Rzymu. Unaocznia czynniki, które pozwoliły Rzymowi najpierw na ogarnięcie całości cywilizowanego śródziemnomorskiego świata, a które potem, w zmienionych warunkach, nie były w stanie powstrzymać nowych społeczeństw, które nadciągnęły wraz z Wielką Wędrówką Ludów.

Podsumowując, książka może być przydatna czytelnikowi, który rozpoczyna swoją przygodę z historią starożytną, dla czytelnika zagłębionego w temacie będzie zbyt skrótowa.

Ocena: 4

Philip Matyszak – obronił doktorat na St. John's College w Oxfordzie. Obecnie wykładowca historii starożytnej w Cambridge. Autor serii książek o historii Starożytnego Rzymu. W Polsce ukazały si : „Wrogowie Rzymu” i „Synowie Cezara”.

Tytuł: Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Atylli, króla Hunów

Autor: Philip Matyszak

Tłumaczenie: Urszula Ruzik-Kulińska

Wydawnictwo: Bellona

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 264

Wymiary: 170 x 240 mm

Okładka: twarda

Cena: 35 zł