Ken Grimwood „Powtórka” - recenzja

Wszyscy dobrze znamy takie filmy jak „Powrót do przyszłości” czy „Wehikuł czasu”. Albo takie jak „Efekt motyla”. Oglądając je, pewnie niejeden marzył, żeby móc wrócić do dawnych czasów, albo jeszcze lepiej: obudzić się jako nastolatek, dobrze pamiętający dwadzieścia pięć czy trzydzieści lat życia, które nie poszło tak, jakby chciał. Każdy jest przekonany, że mając całą swą życiową wiedzę i taką okazję, bez wątpienia naprawiłby wszystko, co zrobił źle. Czy jednak naprawdę jest to takie proste? Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że mimo wiedzy, którą dysponowałby taki człowiek, zbyt wiele jest zmiennych, by nad nimi zapanować. I tak też podchodzi do niego Ken Grimwood w swojej książce „Powtórka”.

Jeff Winston ma różne problemy i różne zgryzoty, jak każdy człowiek. Patrząc wstecz, widzi, że mógł wiele rzeczy w swym życiu rozegrać inaczej, jednak wie, że nie ma na to sposobu. Ale czy na pewno? Pewnego dnia Jeff umiera, nie trafia jednak ani do Nieba, ani do Piekła, a budzi się jako nastolatek w czasach swojej młodości. Po przejściu pierwszego szoku postanawia wykorzystać sytuację, która wydaje się błogosławieństwem, zachował bowiem pamięć o wszystkim, co przeżył. Wykorzystuje tę wiedzę głównie po to, żeby się wzbogacić, a znając na przykład wyniki wyścigów konnych czy meczów piłkarskich ma niemal nieograniczone możliwości. Idzie mu bardzo dobrze, w pewnym momencie jednak przekonuje się, że pieniędzmi, nawet bardzo dużymi, wszystkich problemów nie da się rozwiązać ani też uniknąć. Na przykład, że ponownie doświadcza tego samego, co wcześniej – śmierci i powrotu do młodzieńczych czasów...

Książka Grimwooda cieszy się nie bez przyczyny opinią jednej z lepszych pozycji, poświęconych zagadnieniu podróży w czasie. Nie z punktu widzenia technicznego, gdyż nie mamy w niej żadnych gadżetów ani wehikułów, umożliwiających taką podróż. Niczym w filmie „Peggy Sue wyszła za mąż” czy „Na skraju jutra”  to się po prostu dzieje, bez możliwości wpłynięcia na ten proces przez samego zainteresowanego. Może największą beznadziejnością w tego typu produkcjach tchnie jeden z odcinków trochę już zapomnianego serialu „Kruk. Droga do nieba”, w którym główny bohater trzykrotnie otrzymuje od tajemniczej istoty szansę powrotu do dnia śmierci i ocalenia siebie oraz swojej narzeczonej. I trzykrotnie okazuje się, że cokolwiek by nie zrobił, takiej możliwości po prostu nie ma, bo choć udaje mu się zmienić okoliczności, efekt zawsze zostaje ten sam. To bardzo smutna konkluzja, ale gdy się ją dobrze rozważy, jedyna logiczna. Co się raz wydarzyło, musi wydarzyć się ponownie, inaczej mówić – różnymi drogami, ale dociera się do tego samego punktu. I nie ma na to żadnej rady.

Aksjomat, że „Pieniądze szczęścia nie dają” brzmi dość naiwnie w uszach człowieka, który boryka się z niedostatkiem. Każdy z nas, kto dostałby taką szansę jak Jeff, przede wszystkim zająłby się zdobyciem jakiejś fortuny i nie ma co się temu dziwić. Chociaż można mówić tak i siak, bez pieniędzy żyje się trudno. I nie ma nic nagannego w tym, że ktoś chce je zarobić. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy staje się to jego jedynym celem, któremu podporządkowuje wszystko inne. Łatwo wtedy zniszczyć życie sobie i innym. Może właśnie tego musi nauczyć się Jeff, nim uda mu się wreszcie przerwać zaklęty krąg śmierci i powrotów. W każdym razie ja odniosłam takie wrażenie. Autor nie sugeruje, co jest przyczyną tego kołowrotu zdarzeń – ponadczasowa klątwa, czary, bogowie – ale wygląda to tak, jakby za wszystkim stała nieznana moc, próbująca wybranych ludzi czegoś nauczyć, czy może raczej tak nimi pokierować, by sami się tego nauczyli. A może jest zupełnie inaczej? Może to rodzaj nagrody, możliwość układania sobie życia nieskończoną ilość razy na nowo i ponownego spotykania tych, których straciliśmy?

„Powtórka” to jedna z tych książek, którą każdy czytelnik może zrozumieć i zinterpretować po swojemu. Napisana tak, że czyta się ją bardzo łatwo i przyjemnie, ale po zakończeniu lektury nie można uwolnić się od przemyśleń natury filozoficzno-bytowej, nie zawsze radosnych.  Zdecydowanie zadaje kłam mniemaniu, że fantastyka to tylko zabawka dla dużych dzieci.

Tytuł: Powtórka

• Autor: Ken Grimwood
• Język oryginału: angielski
• Przekład: Zuzanna Naczyńska
• Gatunek: SF
• Cykl wydawniczy: „Wehikuł czasu”
• Okładka: twarda
• Ilość stron: 368
• Rok wydania: 23.04.2024 r.
• Wydawnictwo: REBIS
• ISBN: 978-83-8338-363-9
• Cena: 54.99 zł      

Dziękujemy Wydawnictwu Rebis za udostępnienie egzemplarza do recenzji.