Adam Pietrasiewicz, Wojciech Bogaczyk „Powroty” - recenzja

„Powroty” Adama Pietrasiewicza i Wojciecha Bogaczyka to książka, która odpowiada na nurtujące wiele osób pytanie: „co by było, gdyby?”. I to jak odpowiada! Polacy mają tendencję do tworzenia historii alternatywnej, która leczy nasze rany z przeszłości i kompleksy. Tymczasem autorzy tej książki stawiają sobie chyba za cel pokazanie „realnej” historii alternatywnej.

Co się kryje pod takim intrygującym hasłem? Otóż rzecz prosta – autorzy stworzyli fabułę, która nie wpisuje się w trend i kanon polskich historii alternatywnych. Zajęli się próbą przewidzenia, jak na losy kraju wpłyną zmiany zarówno drobne, jak i kolosalne. Oczywiście mechanizmy kształtowania historii nie są łatwe do odtworzenia, jednak mam przekonanie, że wykonano w tym wypadku naprawdę solidną pracę.

Bohaterem powieści jest Piotr Zarzeczański. Człowiek znany, majętny oraz mający swoje przemyślenia o otaczającej go rzeczywistości. Ma on swoje pasje i to właśnie one napędzają fabułę, bo kierują kroki bohatera do sklepu pełnego bibelotów. Tam, niespodziewanie dla Piotra, sprzedawca Asman wyraża swoją wdzięczność za dawną pomoc niezwykłym podarkiem i jeszcze bardziej intrygującą opowieścią. Kimże byłby bohater, gdyby niemal od razu nie sprawdził słów kupca na własnej skórze.

Wydarzenia, jakie poznajemy w czasie lektury „Powrotów”, są ciekawe. Odwołują się do różnych wydarzeń historycznych i przestawiają ich przebieg. Bohater z typowo polskim podejściem chce „lepszej rzeczywistości”. Wychodzi natomiast różnie. Chociaż oczywiście zależy to od punktu widzenia. Na pewno skala zmian zależy od wagi wydarzenia, które Piotr zmienia. Jedno jest pewne – już nic nie będzie takie samo.

Najmocniejszy punkt ode mnie idzie za pomysł na to, gdzie zaczyna się powieść, i gdzie się kończy. To jest znakomity zabieg! Chociaż będą na pewno tacy odbiorcy, których finał urazi bardzo mocno. Druga fantastyczna rzecz to niewiedza, z jaką musi zmierzyć się bohater, trafiając do zmienionej rzeczywistości. To jak poznaje on swoją nową rzeczywistość, zajmuje sporą część książki, ale też stanowi jej bardzo ważny element, bo właśnie te fragmenty budują również wiedzę czytelnika na temat historii alternatywnej i co działo się od punktu przełomu do chwili bieżącej. Autorzy zrobili to w bardzo zgrabny i sprytny sposób.

Jeśli chodzi o przyjemność z lektury, to jest ona na wysokim poziomie. Nie ma potrzeby łamać sobie języka wydumanym słowotwórstwem. Konstrukcja akcji jest przystępna, a wstawki wprowadzające czytającego w specyfikę nowej rzeczywistości mają ciekawy, odmienny od „zwykłej” narracji charakter. Co też istotne mamy do czynienia z przeplataniem się historii Piotra oraz wydarzeń przeszłych.

Oprócz powieści w książce znajdziemy dodatki, które świetnie poszerzają wiedzę na temat historii alternatywnej zarówno w kontekście wydarzeń z książki, jak i ogólnie. A są to teksty bardzo dobre. Dwa zawierają się jeszcze tak jakby w ramach powieści. „Droga na szafot. Esej o najnowszej historii Polski (fragmenty)” daje na tacy najgłębszą zmianę, jaka dokonała się w historii po ingerencji głównego bohatera. Cudowne przedłużenie opowieści, bardzo różniące się narracją od części fabularnej. Następnie „Co by było, gdyby”, czyli rozważania autorów o różnych wątkach z historii oraz kilka objaśnień do „Powrotów”. Później zgodnie z tradycją wydawnictwa znajdują się „Formy z chaosu. Dodatek publicystyczno-krytyczny”, a w nim teksty Macieja Parowskiego, Piotra Gośka, Jacka „Franco” Horęzgi  oraz Piotra Marczaka. Nie za dużo, nie za mało. Na pewno bardzo trafnie w temacie historii rzeczywistej oraz alternatywnej.

Od strony technicznej tom wygląda bardzo dobrze. „Powroty” kupiły mnie na długo przed swoją premierą, kiedy tylko zobaczyłem cudną okładkę z morzem polskich flag w Moskwie. Wtedy nie zdawałem sobie sprawy, że na książkę tę poluję już od dawna, tylko z ekskluzywnej serii „Zwrotnice czasu”. Jeśli chodzi o jakieś błędy, to trafiły się jakieś literówki, jednak nieprzeszkadzające w lekturze. Okładka może jest trochę cienka, jednak zauważyłem, że obecnie wielu wydawców stosuje taki manewr, zapewne jeszcze pokłosie kryzysu papierowego. Zadowalające wydaje się również klejenie. Po lekturze książka nie była nadmiernie wygięta na grzbiecie, więc zaliczam to na plus.

Ogólnie rzecz ujmując, „Powroty” autorstwa Adama Pietrasiewicza i Wojciecha Bogaczyka to bardzo ujmująca opowieść o tym, w co może przerodzić się dobra wola. Jest to też bardzo dobra przeciwwaga dla wszystkich historii alternatywnych, w których mocno odbija się „kompleks polskości”. Tu też od tego się zaczyna, ale tory historii zostaną położone inaczej.  

Tytuł: Powroty

• Autor: Adam Pietrasiewicz, Wojciech Bogaczyk
• Wydawca: OdeSFa
• Format: 126x200 mm
• Liczba stron: 558
• Oprawa: miękka ze skrzydełkami
• ISBN-13: 978836750400
• Data wydania: 21.12.2022 r.
• Cena: 89,99 zł

Dziękujemy wydawnictwu OdeSFa za udostępnienie książki do recenzji.