Theodore Sturgeon „Więcej niż człowiek” - recenzja

„Uczysz się, ale nie myślisz – powiedział i znowu popatrzyła na wzgórza. - Tak to jest z ludźmi – rzekł w końcu. - To się zdarza, kawałek po kawałku, tuż pod nosem właściwych ludzi, a oni tego nie zauważają. Macie ludzi, którzy czytają w myślach. Macie ludzi, którzy potrafią przemieszczać przedmioty umysłem. Macie ludzi, którzy potrafią przemieszczać samych siebie siłą umysłu. Macie ludzi, którzy potrafią wymyślić wszystko, wystarczy ich zapytać. Ale nie macie tej jednej osoby, która zbierze ich wszystkich razem, jak mózg łączący wszystkie te części, które ciągną, czują ciepło, chodzą, myślą i robią inne rzeczy. - Ja jestem kimś takim – zakończył nagle”.

Nie jest to, jak myślicie, wypowiedź pewnego Profesora X, o prawdziwym nazwisku Charles Francis Xavier. Chociaż jego nadnaturalną zdolnością jest telepatia i kontrola umysłów, to jednak nie chodzi o Niego. To słowa Sama, osobnika dysponującego darem kontroli nad osobami, które „nieco” się w społeczeństwie wyróżniają. Kim jest Sam? To jeden z bohaterów powieści Theodore’a Sturgeona, pt. „Więcej niż człowiek”, po raz pierwszy opublikowanej w 1953 r. Na ów utwór złożyły się trzy połączone opowiadania, za który autor otrzymał prestiżową International Fantasy Award. Obecnie Dom Wydawniczy REBIS opublikowało niniejszą pozycję w docenionej już przez polskich czytelników serii „Wehikuł Czasu”.

Prostaczek, który jest telepatą i może zniszczyć człowieka samym spojrzeniem. Dziewczyna, która siłą woli przesuwa przedmioty. Bliźniaczki, które potrafią się teleportować na dowolną odległość. Dziecko z zespołem Downa, które ma umysł geniusza. Chłopak, który dzięki swoim zdolnościom mógłby rządzić światem, ale jest zupełnie pozbawiony zasad moralnych. Sześcioro wyrzutków obdarzonych niezwykłymi talentami łączy się w jedną osobowość, Homo gestalt. Czym jest właściwie „Homo gestalt”? Gestalt to po niemiecku oznaczenie, „postaci, kształtu czy formy”. W języku angielskim to samo słowo oznacza „zbiór bytów fizycznych, biologicznych, psychologicznych lub symbolicznych, który tworzy jednolitą koncepcję, figurację lub wzór niż suma jego części”. Jak tego typu osobowości dają sobie radę w życiu? Czy „supermoce” to dar, czy jednak przekleństwo? Autor skupia się na dramacie młodych ludzi, którzy dojrzewając i dorastając, niekiedy z trudem akceptują swoje zdolności. Sturgeon pisze o samotności i izolacji, o poszukiwaniu zrozumienia i akceptacji. Bohaterowie to tak naprawdę zagubione osoby poszukujące odpowiedzi na pytania: „Dlaczego ja? Dlaczego to się dzieje?”.

W wyżej wymienionej książce ewentualny czytelnik nie odnajdzie akcji i tzw. strzelanin, a przysłowiowy trup nie „ściele się gęsto”. Jest tu za to sporo wiedzy z zakresu filozofii, etyki i psychologii. Dla wielu odbiorców jest to „nieczytelna książka”, ale dla innej grupy czytelników (zwłaszcza tych powyżej czterdziestego roku życia) jak najbardziej. Warstwa językowa jest na swój sposób pomysłowa – narrator jest wszechwiedzący, modyfikuje swój styl i słownictwo, zależnie od opisywanej osoby. Jest do dobre posunięcie, w ten sposób możemy poznać, a nawet wczuć się w danego bohatera. Zrozumieć czy raczej spróbować zrozumieć jego pojmowanie otoczenia oraz jakimi emocjami kieruje się podczas dokonywanie wyborów.  Trzyczęściowa opowieść o nadorganizmie złożonym z sześciorga osób, jego powstaniu i próby asymilacji ze społeczeństwem. Fantastyka ciekawa, niegłupia i dobrze napisana, ale która potrafi odrzucić po kilku stronach lektury. Wystarczy dać jej szansę, aby przekonać się, że „Więcej niż człowiek”, napisany prawie siedemdziesiąt lat temu, może zaskoczyć niejednego miłośnika fantastyki (choć nie tylko tej odmiany literatury).

P.S. Książka była już wydana w Polsce. Miało to miejsce w roku 2001, a ówczesnym wydawcą było wydawnictwo Solaris.

 Tytuł: „Więcej niż człowiek”

• Tytuł oryginału: „More Than Human”
• Autor: Theodore Sturgeon
• Tłumaczenie z języka angielskiego: Jolanta Pers
• Wydawca wersji oryginalnej: Farrar, Straus & Young
• Wydawca wersji polskiej: Dom Wydawniczy REBIS
• Data publikacji wersji oryginalnej: 16 listopada 1953 r.
• Data publikacji wersji polskiej: 15 czerwca 2021 r.
• Seria: Wehikuł Czasu
• Wydanie: II
• Oprawa: twarda
• Format: 14 x 21,8 cm
• Druk: czarno-biały
• Papier: offset
• Liczba stron: 280
• Cena: 44,90 zł

Dziękujemy Wydawnictwu Rebis za udostępnienie egzemplarza do recenzji.