„Biblia w komiksie. Opowieść o Bogu i wielkich bohaterach” - recenzja

Zainteresowanie Biblią ze strony twórców komiksu nie słabnie. I nic w tym dziwnego, jako że trudno o bardziej zjawiskowy konglomerat fabuł niż właśnie ów zbiór świętych dla chrześcijan tekstów. Po zaprezentowanych w poprzednich latach tego typu adaptacjach – m.in. klasycznej interpretacji w wykonaniu Ivy Hoth i Andre Le Blanca – doczekaliśmy się kolejnej realizacji przybliżającej obfitujące w liczne zwroty akcji dzieje przymierza pomiędzy Bogiem i ludźmi. Tym razem w autorskim wykonaniu specjalizującej się w tej tematyce Janice Emmerson.

Rzeczona ma bowiem w swoim dorobku szereg publikacji adaptujących Biblię na potrzeby młodszych wiekiem czytelników, wśród których warto wymienić choćby „The Complet Illustrated Children’s Bible” oraz „The Illustrated Bible for Little Ones”. Nie jest ona zatem na tym polu nowicjuszką, lecz sprawdzoną twórczynią z pełnym rozpoznaniem wspominanego pierwowzoru literackiego. Nie zaskakuje zatem okoliczność, że także jej względnie „świeże” przedsięwzięcie (premiera anglojęzycznej edycji miała miejsce niewiele ponad rok temu) z miejsca wykazuje ten stan rzeczy i fachowość autorki. A przyznać trzeba, że zmierzenie się z całokształtem treści zebranych w Biblii to zadanie niełatwe, chociażby z racji czasochłonnego wyzwania, jakim niezmiennie pozostaje ich przełożenie na prawidła komiksowego medium. Stąd imponująca objętość tego przedsięwzięcia liczącego sobie grubo ponad sześćset stron.

Przyjęty dlań układ fabularny co prawda nie zaskakuje, ale też i jest najbardziej naturalny, a co za tym idzie najłatwiej przyswajalny przez potencjalnego czytelnika. Stąd po dość obszernym wprowadzeniu w niuanse tego, czym jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (zagadnienie struktury tego zbioru, autorstwa poszczególnych ksiąg) oraz prezentacji - nazwijmy to umownie - miejsca akcji za pomocą map m.in. starożytnego Bliskiego Wschodu, autorka poprowadziła swoją opowieść utartym szlakiem, tj. od zarania wszechświata. Ewentualny odbiorca tej produkcji będzie miał zatem możliwość prześledzenia kolejnych etapów kreacji rzeczywistości, powołania do istnienia pierwszej ludzkiej pary oraz tragedii wynikłej w efekcie ich nieposłuszeństwa wobec jedynego zakazu Stwórcy. Na tym rzecz jasna nie koniec, bo na kolejnych stronicach tego obszernego tytułu będzie okazja prześledzić losy dosłownie setek barwnych osobowości – m.in. Abrama/Abrahama, Mojżesza, kolejnych władców z dynastii Dawida, proroków i reformatorów kultu, a nade wszystko centralną osobowość w planie Zbawienia, czyli Jezusa Chrystusa. „Bohater ostateczny” (jak określiła rzeczonego autorka niniejszej adaptacji) nieprzypadkowo otrzymuje najwięcej „czasu antenowego”, a dokonania jego wysłanników przybliżono z porównywalną dokładnością. To właśnie podkreślenie chrystocentryzmu jako spełnienia nadziei danej ludzkości w momencie katastrofy, którą okazał się grzech pierworodny (vide Księga Rodzaju 3,15), można śmiało uznać za zasadnicze przesłanie także i tej adaptacji biblijnych tekstów.

W sposobie prowadzenia opowieści Emmerson posłużyła się sprawdzoną metodą wszechwiedzącego narratora. Nie zabrakło ponadto licznych cytatów i odniesień do pierwowzoru literackiego, co samo w sobie jest istotną wartością dodaną tej publikacji. Z kolei formuła plastycznego ujęcia tematu sprowadza się do ujmowania świata przedstawionego według prawideł stylistyki realistycznej. Wspomniana użytkuje przy tym precyzyjnie prowadzoną kreskę i na ogół czyni to z dużym powodzeniem. Nieliczne błędy rysunkowe (głównie w zakresie skrótów perspektywicznych) nie psują dobrego wrażenia w trakcie lektury. Znać, że autorka postawiła na klarowność przekazu i klasyczną elegancję. Co prawda nie przedobrza ona z nadmiarem szczegółów w kontekście prezentacji kultury materialnej czasów biblijnych; niemniej charakterystyczne elementy poszczególnych okresów, w których rozgrywa się akcja poszczególnych ksiąg Pisma Świętego, zostały trafnie odwzorowane. Przekonująco jawi się również gestykulacja i ogólnie mowa ciała bohaterów tej wielkiej, rozpisanej na setki lat epopei.

Podobnie jak w niemal wszystkich adaptacjach tekstów biblijnych powstałych za sprawą autorów funkcjonujących w strefie oddziaływania kultury postprotestanckiej, także w tym przypadku nie uświadczymy prezentacji losów bohaterów tzw. ksiąg deuterokanonicznych (tj. tekstów biblijnych powstałych w języku greckim – m.in. 1 i 2 Księgi Machabejskiej - odrzuconych przez faryzejską wspólnotę wczesnego judaizmu proto-talmudycznego, a z czasem także przez protestantów). A szkoda, bo losy takich postaci jak Juda Machabeusz, Tobiasz Starszy (a przy okazji także Młodszy), Azariasz/Rafał czy Judyta to wręcz idealne „materiały” na potrzeby kultury popularnej – w tym także komiksu. Uwarunkowania cywilizacji anglosaskiej (a zatem wzmiankowanej kultury wyrosłej na gruncie protestantyzmu) są takie, a nie inne i nie pozostaje nic innego jak przejść ponad tym zjawiskiem.

„Biblia w komiksie” to nie tylko spotkanie z Wielką Historią oraz zasobem znaczeń kulturowych, na których wyrosła nasza cywilizacja; to także umiejętnie sformatowana rozrywka. Do tego o znacznych walorach poznawczych. I to zarówno dla czytelnika, który dopiero rozpoczyna bardziej wnikliwe rozpoznawanie tej nieocenionej Księgi, jak i tych, którzy po raz kolejny odświeżają sobie jej treść. Wszak Biblia to lektura na całe życie, a przedsięwzięcia takie jak niniejsza adaptacja znacząco przyczyniają się do jej popularyzacji.

Tytuł: „Biblia w komiksie. Opowieść o Bogu i wielkich bohaterach”

• Tytuł oryginału: „BibleForce: The First Heroes Bible”
• Scenariusz i rysunki: Janice Emmerson
• Tłumaczenie z języka angielskiego: Laura Bigaj
• Polski projekt okładki: Łukasz Kosek
• Konsultacja teologiczna: prof. dr hab. Tomasz Maria Dąbek OSB
• Wydawca wersji oryginalnej: Thomas Nelson
• Wydawca wersji polskiej: Dom Wydawniczy Rafael
• Data publikacji wersji oryginalnej: 27 marca 2018 r.
• Data publikacji wersji polskiej: 4 marca 2019 r. 
• Oprawa: twarda
• Format: 18,5 x 24,5 cm
• Druk: kolor
• Papier: kredowy
• Liczba stron: 642
• Cena: 79,90 zł

Dziękujemy oficynie Dom Wydawniczy Rafael za udostępnienie komiksu do recenzji.