Shirley Jackson „Nawiedzony dom na wzgórzu” - recenzja

„Nawiedzony dom na wzgórzu” amerykańskiej pisarki Shirley Jackson to absolutny kanon powieści grozy, który zresztą wywarł niemały wpływ na popkulturę. I - niejako - zdefiniował historię o nawiedzonych domach. Sama powieść doczekała się dwóch ekranizacji, a dodatkowo przygotowywany jest serial od Netflix. A jak wypada sama powieść w zderzeniu z własną - jak by nie patrzeć - legendą? Możemy przyjrzeć się książce bliżej, dzięki wznowieniu, przygotowanemu przez Wydawnictwo Replika.

Na pierwszy rzut oka już widać, że wreszcie „Nawiedzony dom na wzgórzu” doczekał się wydania na miarę dzieła. Ostatnimi czasy możemy zaobserwować na polskim rynku wydawniczy trend wznawiania, przypominania klasycznych dział i autorów literatury grozy. Odważnie podjął temat Zysk i S-ka (Meyrinck, Grabiński, Collins, Le Fanu, Reymont, Lovecraft) czy znakomicie przygotowujący swoje tłumaczenia i wydania Vesper (Lovecraft, Shelley, Stoker, przygotowywany Grabiński). Wydawnictwo Replika postanowiło podążyć w ich ślady i przygotowało reedycję nie jednej, ale dwóch klasycznych powieści Shirley Jackson - właśnie wydany niedawno „Nawiedzony dom na wzgórzu” oraz zapowiadane wkrótce „Zawsze mieszkałyśmy w zamku”.

Powieść sama w sobie jest dość prosta i pozornie nie zaskakuje konceptem  fabularnym. Zaznaczmy jednak, że niewątpliwie przecierała gatunkowe szlaki, adaptując klasyczny motyw nawiedzonego zamczyska na grunt bardziej współczesny, co przetarło szlaki wielu znakomitym (i niekoniecznie) autorom grozy - zarówno literackiej, jak i filmowej. Powieść Jackson to w dużej mierze doskonale skreślona powieść obyczajowa, która eksplorując schematy gotyckie, rewitalizuje je i adaptuje na współcześniejszy grunt, osadzając w bliższych czytelnikowi realiach. A tym samym w znakomity, autentyczny i doskonały literacko sposób urealnia grozę zawartą w opowieściach o nawiedzonych miejscach, dając im literacką nieśmiertelność. Zauważmy, że w znacznej części powieści autorka nie serwuje nam nic ponad oczekiwanie na tajemnicze, mroczne, niepokojące zdarzenia. Wszyscy bohaterowie wszak ich wypatrują, zdają się wręcz - podświadomie - pragnąć, by coś się wydarzyło, gdyż pełne napięcia chwile marazmu są nie do zniesienia. A my oczekujemy wraz z nimi, gdyż styl Jackson nie pozwala pozostać obojętnym na atmosferę ponurego domostwa, w którym czyha, bo wszyscy przecież wiemy, że czyha zło.

Powieść Jackson jest tylko pozornie prosta, a w rzeczywistości kryje w sobie wachlarz intrygujących osobowości i sama w sobie - jako opowieść - zawiera wiele niuansów obrazujących pewien swoisty przekrój amerykańskiego społeczeństwa. Bohaterowie nie są zero jedynkowi, kryją problemy i tajemnice, bardziej pokazują siebie takimi, jakimi chcieliby się widzieć, niż jakimi są naprawdę. Umieszczeni w budzącej uzasadniony niepokój scenografii starego, niszczejącego domostwa, które samo w sobie jest swoistym labiryntem, zaczynają odsłaniać swoje prawdziwe ja - jakże odmienne od tych pozorowanych.Książka Jackson to tak naprawdę nie tylko opowieść o domu - choć on zdaje się tutaj pełnoprawnym bohaterem, nie tylko rekwizytem - jednak przede wszystkim to historia o ludziach. Ludziach skonfrontowanych z nieznanym.

Warto poznać historię nawiedzonego domu na wzgórzu w jej pierwotnej formie, nieprzeinaczonej przez hollywoodzkie wariacje i reprodukcje. Choć najbliższy oddania atmosfery powieści był Robert Wise w 1963 roku w „Nawiedzonym domu”, to jednak powieść nadal pozostaje niedoścignionym wzorem dla historii tego typu. Polecam wszystkim, którzy pragną poznać jeden z najpopularniejszych motywów grozy w historii gatunku serwowany w mistrzowskim wydaniu.

Tytuł: „Nawiedzony dom na wzgórzu”

• Autor: Shirley Jackson
• Przekład: Maria Streszewska-Hallab
• Tytuł oryginału: The Haunting of Hill House
• Wydawca: Replika
• Data premiery: 13 Lutego 2018 r.
• ISBN: 978-83-7674-673-9
• Format: 130x200
• Oprawa: Twarda
• Liczba stron: 304
• Cena: 39.90 zł

Dziękujemy Wydawnictwu Replika za przesłanie egzemplarza do recenzji.