"Dramat na polowaniu" - recenzja

Kiedy mówimy o Antonim Czechowie, zwykle myślimy o nim jako o autorze znanych sztuk teatralnych, takich jak "Trzy siostry" czy "Wiśniowy sad". Tymczasem ten pisarz był również świetnym prozaikiem, który w swoich czasach znany był przede wszystkim z drukowanych w prasie opowiadań satyrycznych. Nieobce mu były też dłuższe formy, na przykład nosząca cechy reportażu powieść "Wyspa Sachalin". Jednak najsławniejszą powieścią Czechowa pozostaje "Dramat na polowaniu", wielokrotnie wznawiany i tłumaczony na kilkadziesiąt języków kryminał.

Sergiusz Piotrowicz Zinowiew jest sędzią śledczym w małej mieścinie, gdzie prawie nic się nie dzieje. Przywykł do lenistwa i spokoju. Dopiero powrót hrabiego Aleksieja Karniejewa wnosi w jego życie zamieszanie. Sędzia zna hrabiego ze studiów i jest uważany za jego przyjaciela, choć w rzeczywistości żywi do niego raczej uczucie negatywne. Mimo to odwiedza Karniejewa na jego zaproszenie. Podczas tych odwiedzin poznaje dziewiętnastoletnią Olgę, córkę miejscowego leśniczego. Prześliczna dziewczyna wywiera na Zinowiewie takie wrażenie, że nie zauważa jej płytkości umysłowej, wyrachowania i egoizmu, widocznego w każdym słowie. Widzi natomiast, że wdowiec Urbienin, rządca hrabiego, zakochany jest w Oleńce bez pamięci i śmieszy go takie uczucie u poważnego człowieka po pięćdziesiątce. Gdy jednak dowiaduje się, że młoda dziewczyna przyjęła oświadczyny rządcy, jest tym szczerze oburzony. Usiłuje wyperswadować jej niestosowne jego zdaniem małżeństwo i nie spostrzega, jak jego samego zaczyna ogarniać namiętność, która doprowadzi w końcu do tragedii...

"Dramat na polowaniu" został pomyślany jako swoista parodia modnych wówczas francuskich powieści kryminalnej, stanowiących zwykle szczyt kiczu i schematyzmu. Dzięki talentowi Czechowa powstała jednak książka, mająca równocześnie cechy melodramatu i jakiejś ponurej, hiperrealistycznej satyry na obowiązujący model konstrukcji opowieści kryminalnych. Zgodnie z nim zbrodnia musi zostać ukarana, prawda zawsze wychodzi na jaw, a na zbrodniarza spada hańba za jego czyn. Czechow rezygnuje z tego schematu. Nie ma też zamiaru opisywać, za przykładem Dostojewskiego, przeżyć człowieka dręczonego wyrzutami sumienia ani też zdegenerowanego kryminalisty. Sprawca zbrodni jest tu człowiekiem właściwie całkiem zwyczajnym i nie budzącym w czytelniku gwałtownych emocji. Bardziej niż samo zabójstwa oburza go przyzwolenie na krzywdę niewinnego człowieka, choć z drugiej strony ta druga ofiara bohatera utworu budzi obok litości swego rodzaju wzgardę. Tym mniej współczucia gotów jest ofiarować Oldze, która jest postacią raczej antypatyczną i w zasadzie zasługuje na swój los, choć jej czyny zdają się wynikać nie z typowego zepsucia, a z bezmyślności i egoizmu. Właściwie żaden z bohaterów książki nie jest w zdecydowany sposób zły. Czechow ukazał ich jako postacie wielowymiarowe, nakreślone tak, że jednoznaczna ocena jest tu bardzo trudna.

Sceną wydarzeń jest tu małomiasteczkowa Rosja XIX wieku, miejsce gdzie pan wciąż był panem, a chłop - "chamem", istotą niższą, niewolnikiem od pokoleń i nie miał nic do powiedzenia. W przedrewolucyjnej Rosji panowały właśnie takie stosunki, rodem ze średniowiecza i nikt w tym nie widział niczego zdrożnego. Dlatego też łatwo zrozumieć, czemu bohaterką miłosnych perypetii autor uczynił córkę zubożałego szlachcica, nie wieśniaczkę. Gdyby wywiódł Olgę z chłopskiej chaty, wszystko musiałoby się potoczyć zupełnie inaczej, gdyż rosyjska obyczajowość tamtych czasów nie znosiła "mieszania się klas". Tłem dramatu stają się piękne krajobrazy, opisane przez Czechowa z mistrzowską precyzją, co w pierwszym polskim wydaniu zostało nie wiedzieć czemu pominięte. Obecne tłumaczenie dużo lepiej oddaje specyfikę pióra Czechowa i w ogóle ducha rdzennie rosyjskiej prozy. Należy dodać, że jest to również wydanie bardzo ładne, w twardej oprawie z obwolutą i na dobrym papierze. Doskonały zakup dla każdego miłośnika klasyki.

Tytuł: "Dramat na polowaniu"

• Autor: Antoni Czechow
• Język oryginału: rosyjski
• Tłumacz: Rene Śliwowski
• Gatunek: klasyka
• Oprawa: twarda z obwolutą
• Ilość stron: 272
• Wydawnictwo: Zysk i s-ka
• ISBN: 978-83-7785-161-6
• Cena: 39.90 zł

Dziękujemy Wydawnictwu Zysk i S-ka za przesłanie egzemplarza do recenzji.