"Zeszyty Komiksowe" 16: "Komiks lat dziewięćdziesiątych" - recenzja

O komiksowych latach 90-tych mówi się ostatnio całkiem dużo. Na festiwalu w Łodzi swoją premierę miała książka o wydawnictwu TM-Semic. W tym samym niemal czasie pojawił się szesnasty numer Zeszytów Komiksowych. Numer zatytułowany „Polski komiks lat dziewięćdziesiątych” i tej tematyce w dużej mierze poświęcony, ale – o czym warto wiedzieć – nie tylko.

„Zeszyty” podzielić można na trzy części. W pierwszej z nich podjęta jest tytułowa tematyka, czyli końcówka ubiegłego wieku w polskim światku komiksowym. Druga część to polemika z tezami zawartymi w najnowszej książce Jerzego Szyłaka – „Komiks w szponach miernoty”. I część trzecia, czyli „inne”. Z mojej perspektywy trochę szkoda, że akcenty rozłożyły się tak, iż lata 90-te nie zajmują w magazynie więcej miejsca.

Dla pokolenia obecnych 30-latków, lektura ZK będzie miłą podróżą w przeszłość. Czytając kolejne artykuły, nie raz i nie dwa przypomną się sceny z własnego życia, a i zdarzyć się może, że pojawi się uczucie, jakby autor danego tekstu pisał właśnie o nas... Widzę, że wielu komiksowych kolegów, którzy mieli okazję poznać tamten okres, przeżywało podobne zdarzenia jak ja.

Co zatem otrzymamy w pierwszej części ZK? Zaczynamy od dwóch tekstów Przemysława Mazura. Pierwszy z nich to zaprezentowanie „ery TM-Semic”, będące świetnym uzupełnieniem książki Łukasza Kowalczuka. Z niezmienną przyjemnością czytam kolejne artykuły o tym kultowym wydawnictwie. W podobnym tonie i przede wszystkim tematyce utrzymany jest również wywiad przeprowadzony przez Mazura (wraz z Michałem Błażejczykiem) z doskonale wszystkim znanym Arkiem Wróblewskim. Z zapisu rozmowy dowiecie się kilku ciekawych faktów z pracy nad kolejnymi zeszytami o przygodach trykociarzy.

Kilka następnych stron to tematyka komiksowych zinów. W czasach wszechobecnego Internetu kserowane gazety, wydawane przez fanów wydają się nieco prehistoryczne, ale kiedyś była to prawdziwa kopalnia wiedzy i możliwość zapoznania się z pracami innych twórców. Bez wątpienia jest to jeden z tych elementów, za którymi można tęsknić w dzisiejszych, skomputeryzowanych czasach. Warto również napisać o wspominkach Pawła Panica, w których porusza on m.in. tematykę komiksów w czasopismach dla graczy. Ciekawostką natomiast może być spojrzenie na polski światek (i rynek) komiksowych lat 90-tych ze strony mieszkańca Czech.

W dalszej części Zeszytów znalazło się miejsce na zaprezentowanie kilku ośrodków komiksowych, które odegrały wymierne role w promowaniu komiksu (łódzki, krakowski i kielecki), są też dwa teksty Jerzego Szyłaka - jeden z nich poświęcony jest Przemysławowi Truścińskiemu. Warto wspomnieć, że jest to fragment tekstu, który w całości opublikowany został w albumie „Trust”. Ten tekst kończy również pierwszą część ZK. Odsłona druga może natomiast wzbudzić kontrowersje i wprowadzić „zamęt” w polskim światku komiksowym. Mamy w niej do czynienia niejako z polemiką na temat tez zawartych w książce „Komiks w szponach miernoty”. Osoby odwiedzające internetowe fora, mają zapewne świeżo w pamięci dyskusję jaka wywiązała się niedawno na jednym z nich. Zaczyna się od mocnego uderzenia, tj. wywiadu z autorem tej publikacji, wybitnym znawcą komiksu, Jerzym Szyłakiem. Rozmowa bardzo interesująca i dość ostra w swojej wymowie.

Po niej następuje seria artykułów, w których osoby skrytykowane w „Komiksie” starają się odpowiadać na zarzuty autora. Jednym wychodzi to lepiej, drugim nieco gorzej, ale to, co rzuca się w oczy to fakt, że osoby te – a przynajmniej jakaś ich część - przyznają się do słabej jakości swoich artykułów również w sferze merytorycznej. Tym samym przechylają oni szalę na stronę Jerzego Szyłaka. Bardzo dużo w tych tekstach emocji, niekiedy dość skrajnych, dochodzi nawet do publikowanie prywatnej korespondencji. Przyznam szczerze, że może budzić to lekki niesmak, ale z drugiej strony jest to doskonała promocja najnowszej pracy Jerzego Szyłaka. Kto bowiem po lekturze ZK nie będzie chciał zapoznać się z „Komiksem”, który wzbudził tak duże emocje i kontrowersje? Nie mnie oceniać kto w tym sporze ma rację i czy obydwie strony nie zabrnęły trochę za daleko, ale faktem jest, że najnowsze ZK rzucą dużo światła na tę, kolokwialnie rzecz ujmując, wojenkę. Chyba też dobrze się stało, że skrytykowani autorzy mogli odpowiedzieć na postawione im zarzuty.

Po wzbudzającej ogromne emocje części drugiej, warto nieco odpocząć, na co doskonała okazja nadarza się przy lekturze końcowych fragmentów ZK. Tutaj dostaniemy kilka recenzji (m.in. „566 kadrów”, „Zaduszki” czy „Maczużnika”), rozmowę z Martą Zabłocką, a także w ramach ciekawostki informację o przyznawanej (w ramach Will Eisner Comics Industry Award) od 2012 roku nagrody dla bibliotek i bibliotekarzy, którzy przysłużyli się promocji komiksów.

Siłą ZK jest również to, że kolejne teksty oddzielone są od siebie komiksami. Znajdziemy tutaj kilka (moim prywatnym zdaniem) perełek jak historie stworzone dość dawno temu (Lata 80/90 – te?) przez Jerzego Szyłaka czy komiks „Włochate ziemniaki” autorstwa Macieja Pałki, przy których można się szczerze uśmiać. Warto podkreślić, że dane nam będzie również przeczytać komiksy m.in. Krzysztofa Wyrzykowskiego, Marka Turka czy Tomasza Kontnego, a więc nazwisk doskonale znanych czytelnikom komiksów w Polsce, a przy tym gwarantującym wysoki poziom. ZK są tak bogate w twórczość komiksową, że nie sposób wręcz wymienić wszystkich nazwisk biorących udział w procesie ich powstawania. Całości dopełniają efektowne rysunki, uatrakcyjniające poszczególne artykuły.

Podsumowując – szesnasty numer „Zeszytów Komiksowych” jest godny polecenia. Ci, którzy żyli w latach 90-tych wrócą do czasów swojej młodości, a pozostali czytelnicy poznają historie, do których tak często wracają starsi wiekiem koledzy. Polemika z tezami Jerzego Szyłaka wzbudzi natomiast spore emocje, z których może wyjść coś bardzo pozytywnego, tj. merytoryczna rozmowa o polskim komiksie i błędach, które popełniono.

 Tytuł: Zeszyty Komiksowe 16: Komiks lat dziewięćdziesiątych.

• Redaktor naczelny: Michał Błażejczyk
• Okładka: Marek Turek
• Wydawnictwo: Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Centrala
• Data wydania: 10.2013
• Format: 240x250 mm
• Oprawa: miękka
• Papier: offsetowy
• Druk: cz.-b.
• Wydanie: I
• Cena: 19,90 zł

Dziękujemy wydawnictwu Centrala za udostępnienie egzemplarza do recenzji.