Recenzja książki "Mars" Rafała Kosika

Blisko 100 lat temu Jerzy Żuławski opisał fantastyczną wyprawę pięciorga śmiałków na Księżyc i założenie tam nowej cywilizacji. Ludzie, chcąc przetrwać na naturalnym satelicie naszej planety, musieli ostatecznie dostosować się  do warunków na nim panujących. Ulegli w nierównej walce z Księżycem. Inną wizję przedstawił Rafał Kosik w "Marsie", w którym to tytułowa planeta miała zostać zmieniona pod dyktando człowieka. Czy zdobycze cywilizacyjne ludzkości okazały się jednak na tyle potężne, aby maszyny i technologia mogły pokonać naturalne środowisko Czerwonej Planety?

Terramorfowanie okazało się trudniejsze, niż początkowo przypuszczano. Problemy wynikały ze zbyt niskiego natężenia tlenu w atmosferze, a także braku odpowiedniej flory, która ten tlen mogłaby generować. W książce poznajemy część programów politycznych dwóch stronnictw – tzw. ekologów i przemysłowców. Ci pierwsi, reprezentowani przez senatora Richarda Griffina dążyli do intensyfikacji długofalowych procesów terramorfowania, bardzo korzystnych dla planety, ale nie pożądanych przez społeczeństwo. Senator Jonathan Goodall, czyli przedstawiciel lobby przemysłowego, pragnął z kolei industrializacji na szeroką skalę. Przyczyniłoby się to do zmniejszenia ilości tlenu w powietrzu i jednoczesnego szybkiego wzbogacenia się grupy trzymającej władzę.

Książka podzielona została na dwie części. W pierwszej Rafał Kosik przedstawił planetę i jej mieszkańców przeddzień wydarzeń, które na wiele kolejnych lat wyznaczyły bieg rozwoju marsjańskiej cywilizacji. Akcja powieści toczy się w 2305 roku, a człowiek dopiero zdobywa kosmos i jeszcze nie potrafi pokonywać miliardów lat świetlnych w kilka sekund, ani teleportować ludzi czy przedmiotów. Nie ma też gwiezdnych wojen ani gwiezdnych piratów. Sama technologia, choć rozwinięta i dalej się rozwijająca, daleka jest od tych, jakie możemy poznać czytając książki, które wyszły spod pióra Dana Simmonsa czy Davida Webera.

Druga część, wg mnie o wiele ciekawsza, zaczyna się 40 lat później. Obserwujemy w niej świat z rozrośniętą siecią komunikacyjną podobną do dzisiejszego Internetu - wbudowane w ciało i mózg nowoczesne implanty umożliwiają m.in. porozumiewanie się ze sobą, patrzenie oczami drugiej osoby czy natychmiastową naukę (od razu kojarzy mi się scena z „Matrixa”, kiedy Neo szykując się do pojedynku z Morfeuszem przeszedł błyskawiczny kurs kung-fu). Przede wszystkim jednak poznajemy konsekwencje decyzji, jakie spadły na barki ówczesnych polityków. Czerwona Planeta i jej mieszkańcy diametralnie zmienili swoje oblicza. Zapanowała technologia, która na pierwszych stronach powieści dopiero raczkowała. Zcybernetyzowany świat, zaawansowana elektronika i wysoko rozwinięta robotyka, środki komunikacyjne oraz bardzo filmowa fabuła łączą się ze sobą tworząc hard s-f na wysokim, światowym poziomie, które warto znać.

Nowoczesna technologia dla wielu Marsjan stała się ucieczką od rzeczywistości. Oprócz tego okazała się sposobem rozciągnięcia kontroli nad społeczeństwem. Jak wspomniany już Jerzy Żuławski w „Na Srebrnym Globie”, tak Rafał Kosik w „Marsie” również nie stronił od wizji pesymistycznych. Zawarł w swojej powieści wiele elementów antyutopijnych. Lwia część Ziemian z Marsa nie oczekuje od życia niczego więcej, prócz tego, aby upłynęło łatwo i przyjemnie. Apatia, fizyczna degradacja, swoisty marazm i rezygnacja emanują niemal z całego społeczeństwa. Oczywiście istnieją jednostki wybijające się z szarego tłumu i to właśnie one stają się głównymi bohaterami powieści. Wplątani w wielkie sprawy Czerwonej Planety usiłują odegrać możliwie największą rolę, zachowując swoje ideały, ale nie tracąc przy tym życia.

Fabuła powieści jest bardzo złożona, co więcej czytelnik ma szansę samemu rozszyfrowywać jej meandry. Staje się to możliwe dzięki mocnemu zaakcentowaniu głównego wątku, przy jednoczesnym jego zawikłaniu. Książka trzyma w napięciu do ostatnich stron. Autor nie odkrywa wszystkich elementów układanki od razu, dozując i sukcesywnie dostarczając je przez całą powieść.

Lektura „Marsa” powinna w czytelniku wzbudzić niemałe refleksje. To bardzo ciekawa pozycja, napisana w dobrym literacko stylu, której największym walorem jest wielopłaszczyznowość. Kolejną zaletę stanowi swoisty synkretyzm cech literatury popularnej, który sprawia, że książkę czyta się z zapartym tchem i wielkim zaangażowaniem. Dzięki temu rozszerza się wachlarz potencjalnych odbiorców. W powieści znajdziemy m.in. elementy charakterystyczne dla kryminałów, gdyż głównym bohaterom przyjdzie odszukać prawdę, zatuszowaną przez władzę. Nie zabraknie także opisów pościgów i ucieczek – szybka i wartka akcja staną się remedium na wakacyjną nudę.

Autor wykorzystał ponadto motywy socjologicznego s-f i podzielił się z czytelnikami swoimi przemyśleniami na kilka istotnych tematów. Poruszona została np. kwestia Boga, choć była to tylko krótka wzmianka, oraz człowieka i jego natury. Rafał Kosik snuje rozważania dotyczące miejsca jednostki w społeczeństwie, roli władzy, dotyka też ważnego problemu ogólnodostępnych mediów, które w „Marsie” służą do kontroli obywateli. Czym jest człowiek i do czego dąży? Czy jednostki silne mają większe prawa, niż te słabsze? Odwieczny dylemat: być czy mieć?

Jesteście ciekawi, jak na te pytania odpowiadają bohaterowie powieści? Szukacie prawdziwego hard s-f, na dodatek bardzo filmowego, z niebanalną fabułą i dużą ilości akcji? Przeczytajcie sami! „Mars” jest dla Was idealną lekturą. Rafał Kosik stworzył oryginalny świat, a także nieprzeciętnych bohaterów i wrzucił ich w sam środek zagmatwanej intrygi, której zakończenie jest równie nieoczekiwane, co książka ciekawa.

Korekta: Bethirsonek

Tytuł: Mars

Autor: Rafał Kosik

Seria: Fantastyka z plusem

Wydawca: Powergraph

ISBN: 978-83-61187-09-7

Cena: 29 zł

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 125 x 195 mm

Objętość: 416 stron

Data wydania: 17 czerwca 2009

Dziękujemy Wydawnictwu Powergraph za udostępnienie książki do recenzji.