Recenzja książki "Rzeczpospolita III i pół" Sylwii Milan

Publiczna dyskusja, gdzie wysłuchuje się różnych stron, prezentujących rozmaite poglądy, jest fundamentem demokratycznego państwa. Ogromną rolę w tym zakresie pełnią wolne media, będące forum wymiany opinii, możliwością pokazania całego spektrum ludzkich myśli. Bardzo dobrym przejawem pluralistycznego podejścia do publicznej debaty jest książka Sylwii Milan zatytułowana „Rzeczpospolita III i pół”.

Redaktorka londyńskiego magazynu „Cooltura” zadała sobie wiele trudu, aby zgromadzić materiał do powstania dzieła. Nie było łatwo, bowiem całość to zbiór rozmów z różnymi postaciami, w przeważającej mierze znanymi i cenionymi bohaterami polskiego życia publicznego, przeprowadzanymi w ciągu ostatnich kilku lat. Milan rozpoczyna od wysokiego poziomu, ponieważ pierwszy rozdział poświęca na wywiady z byłymi prezydentami Polski, łącznie z ostatnim prezydentem na uchodźstwie – Ryszardem Kaczorowskim.

Kolejny rozdział jest również imponujący, bowiem znajdują się w nim rozmowy z byłymi premierami, od Mieczysława Rakowskiego poczynając. Warto zauważyć, że właśnie wywiad z ostatnim szefem peerelowskiego rządu jest jednocześnie ostatnim, jaki polityk udzielił przed śmiercią. Wśród interlokutorów brakuje niestety kilku – Marka Belki, Józefa Oleksego oraz Hanny Suchockiej, niemniej jednak zestaw nazwisk i tak robi ogromne wrażenie.

Następne dwie części to wywiady z uczestnikami Okrągłego Stołu – zarówno ze strony PZPR, jak i ze strony opozycji i Kościoła Katolickiego, oraz rozmowy z różnymi komentatorami krajowymi, o różnych postawach i poglądach. Całość zamykają rozmowy z osobami związanymi na różne sposoby z Polską, ale mieszkającymi poza jej granicami, a także rozdział z młodymi emigrantami z kraju nad Wisłą.

Książka to kilkadziesiąt interesujących rozmów na tematy różne, ale krążące jednak wokół dwóch zagadnień. Pierwszy, jak nietrudno się domyślić, traktuje o przełomowym dla naszej historii roku 1989, natomiast drugim jest obecna sytuacja naszego kraju, w dokładniej tego, jak się tu żyje, i co należałoby zrobić, aby ową egzystencję uczynić jak najbardziej znośną dla wszystkich. Sporo tu rozważań o drodze, jaką Polska przebyła w ciągu ostatnich 20 lat, o tym, co się udało, a co okazało się błędem czy niepowodzeniem. Rozmowy dość luźno krążą szczególnie wokół drugiego spośród dominujących wątków, jednak są bardzo interesujące. Mimo niewielkiej objętości (szkoda, że nie jest większa), można znaleźć w nich wiele ciekawych informacji i opinii, skłaniających do refleksji, namawiających czytelnika do próby spojrzenia z punktu widzenia osób w różnym wieku, posiadających różne doświadczenia i poglądy.

Eksponując wiele bardzo ciekawych interlokutorów, mam jednak pewne zastrzeżenia co do podziału, jak również doboru niektórych. Szczególnie zgrzyta określenie „komentatorzy krajowi” jako określenie grupy osób, w której znaleźli się tacy redaktorzy, jak np. Andrzej Morozowski czy Jadwiga Staniszkis, a gdzie jednocześnie pojawiły się takie nazwiska, jak Stefan Niesiołowski czy Jacek Kurski – bardzo wyraziści politycy, od których trudno wymagać dystansu podobnego do tego, jaki prezentować powinien dziennikarz czy naukowiec. Ponadto zawiedziony byłem również nieco doborem osób młodych do ostatniego z rozdziałów. W gruncie rzeczy znalazły się tam głównie osoby mające związek z Polish Professionals In London, zabrakło mi perspektywy innych osób, które dorosłe życie spędzały już nie w PRL-u.

Szkoda także, że rozmowy zaprezentowane w książce są dość krótkie. Nie pozwala to na pociągnięcie danego tematu w stopniu zadowalającym. Odniosłem również wrażenie, że Milan niechętnie „przyciska do muru” swoich rozmówców. Raczej stara się zanadto nie drążyć tematu, nie reaguje też nieraz na ewidentne nieprawdy głoszone przez kilka osób. Być może wynika to z faktu, że przynajmniej niektóre rozmowy (jak sądzę) były przeprowadzane via internet, a nie twarzą w twarz.

Powyższe uwagi nie zmieniają jednak obrazu całości, który prezentuje się bardzo dobrze. Autorka postarała się o kontakt z najbardziej znanymi Polakami, zaprezentowała całe spektrum poglądów, od prawa do lewa, za co należy jej być wdzięcznym. To właśnie w taki między innymi sposób kształtować się powinny poglądy każdej świadomej jednostki, zainteresowanej sprawami publicznymi. A takich w otwartym społeczeństwie winno być jak najwięcej, wtedy wszystkim nam będzie lepiej. Gorąco polecam książkę Sylwii Milan „Rzeczpospolita III i pół”.

korekta: Elanor

Tytuł:" Rzeczpospolita III i pół"

Autor: Sylwia Milan

Wydawnictwo: Red Horse

Data wydania: 25 lutego 2009

Wymiary: 125 x 195 mm

Liczba stron: 424

Oprawa: miękka

Dziękujemy Wydawnictwu Red Horse za udostępnienie książki do recenzji.