Jak Polacy postrzegają gospodarkę wolnorynkową

Według 46% Polaków rok 2005 nie zmienił sytuacji w polskiej gospodarce. 28% uważa, iż jej stan się poprawił, a 18% - że się pogorszył. Faktem jest też, że badani oceniają sytuację gospodarczą przede wszystkim w odniesieniu do swojej sytuacji materialnej i ewentualnych zmian w poziomie życia rodziny.

Obiektywnie (t. wskaźnikowo) gospodarka polska natomiast jest w dobrym stanie, a wzrost PKB był nieco wyższy niż przewidywany. Tymczasem ludzie nie widzą tego, a nawet nieznacznie zwiększa się liczba pesymistów. Tylko co trzeci badany wierzył w skuteczność polityki rządu Marcinkiewicza.

Polacy ogólnie biorąc nie akceptują gospodarki wolnorynkowej. W ostatnich latach zmniejsza się liczba osób uważających kapitalizm z prywatną i swobodną przedsiębiorczością za najlepsze rozwiązanie. Sądzi tak 35%. Praktycznie tyle samo (34%) jest przeciwnego zdania, a 31% nie umie zająć w tej sprawie stanowiska. Przekonanie o wyższości kapitalizmu nad innymi systemami gospodarczymi wyrażają przede wszytskim osoby z wyższym wykształceniem, zwłaszcza kadra kierowniczai inteligencja oraz respondenci pracujący na własny rachunek poza rolnictwem, a także badani stosunkowo najwięcej zarabiający oraz najlepiej oceniający swój status materialny. Pozytywne opinie w tym zakresie częściej wyrażają respondenci w wieku od 18 do 44 lat oraz mieszkańcy największych miast. Akceptacja wolnego rynku wyższa jest wśród mężczyzn niż kobiet. Kobiety zresztą  wyraźnie częściej mają problem z ustosunkowaniem się do omawianej kwestii. Trudno również o jednoznaczną opinię u osób powyżej 65 roku życia, ludzi z wykształceniem podstawowym i mieszkańców wsi, głównie rolników. W potencjalnych elektoratach idea gospodarki kapitalistycznej, opartej na swobodnej, prywatnej przedsiębiorczości, najwięcej zwolenników znajduje wśród osób popierających PO, a w dalszej kolejności wśród sympatyków PiS. Kontestują taką ideę potencjalni wyborcy SLD oraz Samoobrony, a także elektorat tzw. pasywny, czyli osoby nie wyrażające zainteresowania uczestniczeniem w ewentualnych wyborach parlamentarnych.

Funkcjonowanie w Polsce gospodarki wolnorynkowej ocenia dobrze tylko 26%. Bez istotnego wpływu na kształt ocen funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej w Polsce pozostają takie elementy, jak poczucie zagrożenia bezrobociem, stosunek do gabinetu rządowego, wykształcenie i wiek respondentów oraz miejsce ich zamieszkania. Co ciekawe, a może wcale nie, najlepiej widzą funkcjonowanie kapitalizmu w Polsce zwolennicy SLD, potem PO, dalej PiS - przy czym różnice tu są minimalne.

Polacy postrzegają gospodarkę kapitalistyczną w kategoriach konkurencyjności, korupcji, bezrobocia, przedsiębiorczości, zysku, rozwoju, egozimu, wydajności, postępu, biedy, nierówności, niesprawiedliwości, wolności, samowoli czy bałaganu (wszystkie cytowane wskazania uzyskały ponad 50% kojarzliwości u respondentów).