Recenzja książki "Ostatni Powiernik Pierścienia" Kiryła Jeskowa

„Ostatni Powiernik Pierścienia" Kiryła Yeskova to książka, o której zrobiło się głośno, gdy tylko ujrzała światło dzienne na polskim rynku w 2000 roku, pod tytułem „Ostatni Władca Pierścienia". Wydawcą powieści było nieznane wydawnictwo 3.49 z Poznania, które szybko zeszło ze sceny. Dwa lata później książkę wznowiła Agencja Solaris, by wreszcie w tym roku, za sprawą Red Horse, dzieło ukazało się pod zmienionym tytułem „Ostatni Powiernik Pierścienia". Nie bez powodu wspomniałem o tym, że echo, jakie odezwało się po ukazaniu powieści było głośne. Yeskov bowiem dokonał zamachu na świętość - napisał utwór w pewnym sensie polemiczny z nietykalnym „Władcą Pierścieni" J.R.R. Tolkiena. Jak się bowiem okazuje, oksfordzki profesor mylił się, a przynajmniej wydarzenia, które miały miejsce pod koniec Trzeciej Ery nie wyglądały do końca tak, jak zostało to opisane - widział je bowiem wyłącznie z jednej, elfiej  perspektywy. Prawda zaś nie była tak jednoznaczna.

Sauron, u Tolkiena ucieleśnienie największego zła, jest w rzeczywistości niezwykle aktywnym mecenasem uczonych, propagatorem postępu technicznego i sprawcą rozwoju cywilizacyjnego wprowadzającego coraz szybciej Mordor w epokę industrializacji. Elfy starają się zachować status quo z dominacją swojej rasy za pomocą magii, zaś władca Barad Dur stara się jedynie nieść kaganek oświaty wśród uciśnionych przez czary ludów. Z tego powodu

Mordor jest krainą szybko rozwijającego się przemysłu, co jest zapowiedzią końca elfiej hegemonii w Śródziemiu. Obrońcy tradycji - elfy, wraz z Białą Radą, której przewodniczy Gandalf (votum separatum by Saruman) oraz podporządkowanymi plemionami ludzi ogłaszają program, nazwany „ostatecznym rozwiązaniem kwestii mordorskiej". Ma to oznaczać zniszczenie cywilizacji Mordoru.

Jak kończy się Wojna o Pierścień wiemy z kart „Władcy Pierścieni". Yeskov natomiast przenosi czytelnika w czasy po klęsce w bitwie na Polach Pellenoru, kiedy rozpoczyna się elfia okupacja Mordoru i zaprowadzane są nowe porządki. Przez piaski i wzgórza Mordoru uciekają dwaj żołnierze armii Saurona - orokuen - zwiadowca Cerleg oraz lekarz polowy Haladdin, starając się znaleźć ratunek przed okrutnym okupantem. Wiążą się ze zbiegiem - baronem Tangornem, poddanym księcia Faramira (okazuje się bowiem, że sprzymierzeni wcale nie są jednolitym stronnictwem). Przełomowym dla nich wydarzeniem jest misja, jaką zleca niespodziewanie Haladdinowi nazgul Sharha-Rana. Jej trudność można z powodzeniem porównać z zadaniem, przed którym stanął Frodo. Jeśli Halladinowi się nie powiedzie, elfy zamienią innych mieszkańców Śródziemia w sługi lub niewolników. Czy im się uda? Tego oczywiście nie zdradzę, mogę jedynie powiedzieć, że będzie emocjonująco.

Tylko niewielka część akcji rozgrywa się w znanych z „Władcy Pierścieni" miejscach - np. Lorien. Częściej autor przenosi nas do miast, osad i krain tylko wspomnianych przez Tolkiena. Możemy więc poznać Ithilnen, Umbar, górskie siedziby trolli czy wreszcie Dol Guldur, a raczej to, co z niego zostało. 

Tak w skrócie przedstawia się fabuła „Ostatniego Powiernika Pierścienia". Jednak sposób podejścia do przedmiotu oraz sposób pisania są zupełnie różne niż u Tolkiena. Yeskov pisze językiem współczesnym, zanurzonym w gierki postmodernistyczne i nawiązania historyczno - literackie. Powieść zawiera elementy kryminalne i sensacyjne, jest epicką historią szpiegowską, zawierającą wątki polityczne. Zamiast wszechobecnej magii w średniowiecznym sztafażu otrzymujemy świetnie zaprezentowane zmagania tajnych służb wywiadowczych. Zamiast rycerzy i zamków, mamy chytre knowania i nieczyste zagrywki. Nikt nie jest tu do końca dobry ani zły, wszystko przybiera odcienie szarości. Najlepsze zaś jest nadanie nowych znaczeń bohaterom stworzonym przez Tolkiena. Gandalf okazuje się być niezbyt bystrym intrygantem, a Aragorn cynicznym, makiawelicznym władcą traktującym ludzi jak marionetki (będąc sam pacynką w rękach demonicznej Arweny). Orkowie są przyzwoitymi istotami, lojalnymi, wiernymi przyjaciółmi i towarzyszami, nazgule przypominają dobrych i szlachetnych magów, elfy to niezłe sukinsyny, zaś trolle to prosty lud, ale pełen szacunku i gościnności dla innych (zupełnie inaczej niż u profesora z Oksfordu).

  Napisana dynamicznym stylem książka sprawia, że czyta się ją bardzo szybko i z przyjemnością. Styl Yeskova jest wyrafinowany, powinien w zupełności zadowolić wymagającego odbiorcę. Narracja pełna jest soczystych porównań, obrazowych metafor i złożonych, długich zdań. Sporo tu także dygresji i referatów myślowych. Przeważa opis, niemniej jednak dialogi są dobrze napisane i dowcipne. Całość w żaden sposób nie nuży.

Znaczenia zawarte w powieści są niezwykłym zestawieniem z mitologicznym, wyraźnie podzielonym na dobro i zło, uniwersum Tolkiena, które może niektórych szokować. Bohaterowie są bardzo charakterystyczni, pełnokrwiści i sympatyczni. Nawet jeśli byśmy nie chcieli, to i tak kibicujemy ich poczynaniom, mimo tego, że wcześniej zostały przedstawione we „Władcy Pierścieni".

„Ostatni Powiernik Pierścienia" to książka, którą z pewnością trzeba poznać. Świetna akcja, bardzo dobry język i tłumaczenie dają dużo radości z czytania. Jedynym zastrzeżeniem jest to, że jeśli ktoś nie czytał „Władcy Pierścieni", nie dostrzeże wielu nawiązań i odwołań. Jednak każdy po lekturze tego dzieła z pewnością uśmieje się z wielu sytuacji, które zastanie w książce. Bardzo dobrze się stało, że wydawnictwo Red Horse postanowiło przypomnieć tę pozycję polskiemu czytelnikowi. Dwa tomy, z ładnymi okładkami, z pewnością cieszą oko. Niemniej jednak jest to narażanie czytelnika na dodatkowy koszt, bowiem poprzednie wydania książki były jednotomowe. Mam jednak nadzieję, że ta drobna niedogodność nie zniechęci was do sięgnięcia po „Ostatniego Powiernika Pierścienia". Bo warto.

Kirył Jeskow

Ostatni Powiernik Pierścienia - tom 1

Tytuł oryginału: Poslednij Kolcenosiec

Wydawnictwo: Red Horse

Data wydania: 2007

ISBN: 978-83-60504-26-0

Cena: 27,99 PLN

Wymiary: 125 x 195 mm

Liczba stron: 288

Oprawa: miękka

Kirył Jeskow

Ostatni Powiernik Pierścienia - tom 2

Tytuł oryginału: Poslednij Kolcenosiec

Wydawnictwo: Red Horse

Data wydania: 2007

ISBN: 978-83-60504-27-7

Cena: 27,99 PLN

Wymiary: 125 x 195 mm

Liczba stron: 288

Oprawa: miękka

Zobacz także: Recenzja "Ostatniego Władcy Pierścienia"