Naomi Novik „Wybrana” - recenzja

Naomi Novik jest amerykańską pisarką o polskich korzeniach znaną przede wszystkim z nagrodzonego dziewięciotomowego cyklu o Tremeraire rozpoczynającego się powieścią „Smok Jego Królewskiej Mości”. „Wybrana” – książka, która zdobyła nagrodę Nebula dla najlepszej powieści w 2015 roku – nie jest w żaden sposób powiązana z tym cyklem i stanowi odrębną całość.

Na samym początku warto zaznaczyć, że świat, który dla Amerykanów jest czymś egzotycznym i niezwykłym, dla Polaków będzie oklepany i doskonale znany z baśni naszego dzieciństwa. No bo kto z nas słyszał o Babie Jadze albo nie wie, co to są Dożynki? Miejsce akcji – pogranicze Polnii i Rusji – też brzmi znajomo? Nie mówiąc już o tym, że bohaterowie noszą zwyczajne polskie imiona – Kasia, Agnieszka, Marek, Jerzy.

Przyjrzyjmy się fabule: w małej wiosce trwają przygotowania do wyboru jednej 17-latki, która zostanie oddana czarodziejowi Smokowi na 10 lat, aby mu usługiwać. Wszyscy typują Kasię, z czym nie do końca może się pogodzić jej najlepsza przyjaciółka Agnieszka. Wie, że po dokonaniu wyboru już nigdy nie zobaczy swojej rówieśniczki, ponieważ dziewczyny Smoka po odbyciu 10-letniej służby nie wracają do swojej wioski, tylko wyjeżdżają do stolicy na dwór królewski. Jednak Smok dokonuje innego wyboru – ku zaskoczeniu wszystkich wybiera Agnieszkę.

„Wybrana” przeżywa całą gamę emocji – od wściekłości i buntu, poprzez niepewność, ciekawość, a następnie ogromne zaangażowanie w sprawy czarodzieja. Jej perypetie, szalone pomysły i cięty język oraz wrodzona zadziorność wprowadzają niezwykłą chemię pomiędzy nią a tajemniczym, raczej skrytym w sobie czarodziejem. Ta dwójka na początku nie dogaduje się zbyt dobrze, jednak z czasem ich relacje nabierają coraz głębszego wymiaru…

Na uwagę zasługuje główny „czarny charakter” – w tym przypadku jest to Bór, czyli potężny pradawny las rozciągający się na pograniczu Polni i Rusji. Bór jest tworem niesamowicie inteligentnym, przebiegłym, planującym swoje działania na wiele kroków naprzód. Bór rozsiewa zarodniki, które infekują ludzi i zwierzęta, nasyła potwory, opętuje ludzi, przemieniając ich w swoich agentów. Ta wizja przypomina mi nieco radioaktywny las z „Naussiki z Doliny Wiatru”. Podobnie jak w anime Miyazakiego, tutaj również trzeba palić zainfekowane uprawy, zwierzęta i ludzi. Czasem Bór pozwala kogoś ocalić, ale z perspektywy czasu widać, że robi to tylko po to, aby zająć więcej terenu czy pochłonąć więcej ofiar.

Ważną rolę w powieści odgrywa sama magia, która dla każdego jest nieco inna. Szczególnie widać to na przykładzie lekcji magii, której Smok udziela Agnieszce. Dla niego – magia jest mierzalna, bardzo precyzyjna i matematyczna, dla niej – jest jak droga przez las, gdzie za każdym razem trzeba znaleźć inną ścieżkę. Księga magii, która może być zupełnie niezrozumiała dla jednego maga, dla innych może być niezwykle odkrywcza i przydatna.

W powieści nie brakuje ciekawych zwrotów akcji, które potrafią zaskoczyć czytelnika. Bardzo dobrze przedstawione są osobowości postaci, które z czasem rozwijają się, zmieniają i dojrzewają. Historia stanowi zwartą i spójną całość, z ładnie domkniętymi wszystkimi wątkami – to, co na początku wydaje się bezsensowne, pod koniec okazuje się przemyślanym i celowym zabiegiem. Dynamiczny sposób prowadzenia narracji sprawia, że te 500 stron bardzo szybko się czyta. Bardzo polecam czytelnikom w każdym wieku.