"Terra nullius. Podróż przez ziemię niczyją" - recenzja

Współczesna mapa Australii zawiera jasne, przejrzyste kontury. Zarysowany obszar wyspiarskiego kontynentu nie jest już tak oczywisty, potrafi mienić się niejednoznaczną szarością, prowokowując pytania natury etnicznej, kulturowej, politycznej...

Sven Lindqvist, szwedzki dziennikarz, twórca literatury non-fiction, mając na uwadze powyższe wątpliwości popełnił książkę o prowokującym tytule „Terra nullius. Podróż przez ziemię niczyją”. Główny zamysł, polegający na wyeksponowaniu dziedzictwa Aborygenów, został przedstawiony w sugestywnym ujęciu, swoistym mariażu literatury podróżniczej oraz reporterskiej kroniki z krwawą historią kolonizacji.

Lindqvist udanie wciela się w antropologa nie szczędząc detali w odtworzeniu plemiennych obyczajów, obrazując problem wykluczenia na zasadzie opozycji ja – obcy, a także rozprawiając się z przebrzmiałymi teoriami naukowymi. Zaletą relacji jest także atrakcyjna struktura, w której wyodrębnić można ujmujący zapis codziennej wyprawy Szweda, fragmenty map, reprodukcji naskalnych malowideł, zdjęć oraz osobliwy dialog, a najczęściej polemiczne wtrącenia odnoszące się do tez Durkheima, Engelsa czy Darwina. Różnorodność form przekazu w żadnym stopniu nie burzy harmonii i klarowności wywodu.

Poznanie tak opracowanego materiału jest jak najbardziej wartościowe. Ilustrowanie społeczno-kulturowych materiałów dokonuje się bowiem w bardzo plastyczny, zręczny sposób. Anegdoty łączą się z faktami historycznymi, a codzienne życie, troski, z krwawą eksterminacją Aborygenów. Wsłuchanie się w świadectwa kolonialnego holokaustu może i zdecydowanie powinno prokowować.

Reporterski zapis jest jednak spowity nie tylko mroczną, bezwzględną historią Australii. Niejako w kontraście poznać możemy geografię, pejzaże, naturalne ślady istnienia Aborygenów. Zatem relacja, gdzie uatrakcyjniony przekaz można odbierać na kilku płaszczyznach. Ukazanie kolonizacji z różnych perspektyw, której skutki były widoczne jeszcze w latach 70. XX wieku, najlepiej zaświadcza o warsztatowej sprawności i odwadze w podjęciu takiej tematyki.

Zapis Lindqvista jest nie tylko podróżą w głąb, ale być może przede wszystkim w przeszłość państwa Oceanii. Bezkompromisowa, intensywna, biorąc zaś pod uwagę intencję nobilitacji społeczności Aborygenów, (nie)zwyczajnie pociągająca lektura. 

Tytuł: "Terra nullius. Podróż przez ziemię niczyją" 

• Autor: Sven Lindqvist
• Wydawnictwo: W.A.B.
• Miejsce wydania: Warszawa
• Tytuł oryginalny: Terra Nullius
• Format: 14,5 x 20,5 cm
• Oprawa: miękka ze skrzydełkami
• ISBN-13: 978-83-7414-795-8
• Cena z okładki: 29,90 zł