Świat zniewolony - rzeczywistość według George'a Orwella i Aldousa Huxleya

Aldous Huxley, brytyjski pisarz wizjoner, twórca fantastyki socjologicznej zmarł 22 listopada 1963 roku, ale wykreowany przez niego świat literackiej fikcji staje się coraz bliższy rzeczywistości XXI wieku. Jego największe działo, antyutopia „Nowy wspaniały świat”, podobnie jak utwór Orwella „Rok 1984”, ukazuje społeczeństwo zniewolone, poddane kontroli, pozwalające sobą manipulować. Obaj pisarze prezentują dwie zbieżne, a jednocześnie zupełnie różne wizje przyszłości - co ich łączy, a co dzieli poza relacją profesor-uczeń? Bezpłatna platforma streamingowa ARTE.tv zaprasza na film „George Orwell vs. Aldous Huxley”.

Aldous Huxley, intelektualista, dandys, zjadliwy krytyki społeczeństwa oraz propagator środków psychoaktywnych (w szczególności meskaliny i LSD) stworzył czarną wizję świata przyszłości. W swojej najsłynniejszej książce zatytułowanej „Nowy wspaniały świat” prezentuje futurystyczną wizję Londynu w roku 2540 (632 AF – „Po Frodzie”), gdzie nauka pod płaszczem komfortu staje się narzędziem kontroli i podporządkowania mas. Jego wizja wyrosła z fascynacji medycyną, biologią i technologią, w okresie, kiedy teorie eugeniki i selektywnej hodowli były niezwykle modne, a on sam eksperymentował z narkotykami.

Dezinformacja, autorytaryzm, inwigilacja, inżynieria genetyczna – to, co kiedyś przedstawiano jako dystopijne wizje przyszłości, staje się coraz bardziej realne. Wyobraźcie sobie świat pod ścisłym nadzorem, gdzie ludzie są kontrolowani oraz programowani i formatowani tak, by akceptowali swoją niewolę. Świat dezinformacji i powszechnego kłamstwa. Gdzie 2 plus 2 daje 5. Gdzie wolność jest tylko iluzją… Pierwsze słowa dokumentu o Orwellu i Huxleyu mogłyby stanowić wprowadzenie do świata Matrixu sióstr Wachowskich. Czy dzisiejsza rzeczywistość za sprawą postępu technologicznego i wszechobecnego przekazu medialnego zaczyna przypominać dawną fikcję? Najbardziej znanymi pisarzami, którzy przepowiedzieli zagrożenia, z którymi obecnie się mierzymy, byli George Orwell i Aldous Huxley. Ich powieści „Rok 1984” i „Nowy wspaniały świat”, choć napisane ponad 70 lat temu, są dziś niepokojąco aktualne. Film „George Orwell vs. Aldous Huxley” można oglądać do 7 grudnia pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/074580-000-A/george-orwell-vs-aldous-huxley/

Huxley i Orwell to nazwiska wymieniane na jednym wydechu, gdy pytamy o dystopijne wizje rzeczywistości. Pierwszy — nauczyciel, drugi — uczeń, który dziś — tak, jak być powinno, przerósł swojego mistrza. Pytałam ostatnio młodych ludzi czy jakakolwiek książka poznawana przez nich w procesie edukacji szkolnej ukazuje im współczesną wizję rzeczywistości, odpowiedzi nie napawają entuzjazmem tych, którzy znają twórczość obu pisarzy. Obu twórców należy czytać dziś jako gorzkich wizjonerów, którzy ostrzegają przed totalitaryzmem, stalinizmem, a także wpływem nowych mediów na naszą rzeczywistość - Aneta Korycińska, Baba od polskiego.

WIELCY PISARZE, NOBLIŚCI I SKANDALIŚCI W ARTE.TV:

Ulisses Jamesa Joyce'a - powieść stulecia

Sto lat temu James Joyce publikując „Ulissesa”, 2 lutego 1922 roku, zmienił bieg współczesnej literatury, sztuki i kultury. Mimo że „Ulisses” był wychwalany na całym świecie jako arcydzieło modernizmu, początkowo zakazywano go w USA i Wielkiej Brytanii, gdzie na równi szokował i wprawiał w osłupienie. Również i w rodzimej Irlandii Joyce był oskarżony o zdradę: walkę z irlandzkim Kościołem katolickim i wypieranie się własnych rodaków. Oskarżano go również o ignorowanie długiej walki swojego narodu o uniezależnienie się od Anglii, której kulminacja przypadła na rok 1922, na kilka tygodni przed opublikowaniem „Ulissesa”.

Link do filmu: arte.tv/pl/videos/103013-000-A/ulisses-jamesa-joyce-a-powiesc-stulecia/

Dostępne do: 19 grudnia 2022 r.

Napluję na wasze groby: Boris Vian, pisarz skandalista

Bestsellerem roku 1947 we Francji jest „Napluję na wasze groby” – kryminał Borisa Viana, wydany pod tajemniczym amerykańskim pseudonimem Vernon Sullivan. Pełna seksu, przemocy i gniewu opowieść potępia rasizm i purytanizm w południowych Stanach Zjednoczonych. Na początku Vian udaje tłumacza. Szybko jednak staje się jasne, że za skandaliczną powieścią stoi on sam. Książka wywołała obyczajowy skandal – pisarz zostaje oskarżony o pornografię i niemoralność, a sprawa skończyła się przed sądem.

Link do filmu: https://www.arte.tv/pl/videos/106281-000-A/napluje-na-wasze-groby/

Dostępne do: 14 stycznia 2023

Carlos Ruiz Zafón i jego Barcelona

Pisarz Carlos Ruiz Zafón uwielbiał kolekcjonować smoki. Nic dziwnego, że akcja jego bestsellerów dzieje się w Barcelonie, Mieście Tysiąca Smoków. Swoją sagą o Cmentarzu Zapomnianych Książek wyniósł rodzinne miasto na literacką scenę świata. Jednak Barcelona z powieści Zafóna nie jest dzisiejszym turystycznym tyglem: pisarz opisuje miejsce ponure i niebezpieczne, pełne tajemnic i duchów przeszłości.

Link do filmu: https://www.arte.tv/pl/videos/110047-000-A/carlos-ruiz-zafon-i-jego-barcelona/

Dostępne do: 16 stycznia 2023

Wichrowe Wzgórza: miłość, nienawiść i zemsta

Powieść Emily Brontë „Wichrowe Wzgórza” to jedno z najbardziej poruszających i najpoczytniejszych dzieł literatury angielskiej. Ten wyjątkowy utwór łamie wszelkie tabu, jest jedną z najbardziej udanych prób opisania zła, a zarazem stanowi przejmującą odę do dzieciństwa. Film dokumentalny analizuje treść kultowej książki i przygląda się dramatycznej, lecz wciąż żywej historii miłości, która wpędza w obsesję i prowadzi do narodzin zła. 

Link do filmu: https://www.arte.tv/pl/videos/103046-000-A/wichrowe-wzgorza-milosc-nienawisc-i-zemsta/

Dostępne do: 7 maja 2023

JUŻ WKRÓTCE:

„Opętanie” – Raymond Radiguet

Gdy powieść „Opętanie”, napisana piórem 17-letniego Raymonda Radigueta, została wydana w 1923 roku, wywołała ogromny skandal. Dzięki żywym obrazom, cytatom, materiałom archiwalnym, wywiadom na wyłączność i komentarzom, dokument zagłębia się w arcydzieło nastoletniego autora, który zmarł w tym samym roku, w którym je opublikował.

Prawdopodobnie biograficzna opowieść o miłości szalonej, chorobliwej, zakazanej, winnej, potępionej przez moralność: o parze uwikłanej w zawirowania Historii. Opublikowana w 1923 roku, zaledwie pięć lat po zakończeniu I wojny światowej, powieść „Opętanie” porwała czytelników, opowiadając o cielesnej i cudzołożnej namiętności między nastolatkiem a mężatką, której mąż-żołnierz ryzykuje życie dla ojczyzny. Dzieło zdolne do przełamywania tabu szokowało na wiele lat po pierwszej publikacji. Stulecie jego ukazania się (i śmierci autora) jest okazją do przeanalizowania genezy wyjątkowego tekstu, podkreślając jego zaskakującą nowoczesność.

Link do filmu: https://www.arte.tv/pl/videos/107175-000-A/opetanie/

Dostępny od: 23 listopada 2023

Françoise Sagan: „Witaj smutku” książka, która wstrząsnęła Francją

Powieścią „Witaj smutku”, wydaną w 1954 roku, Françoise Sagan całkowicie wstrząsnęła swoją epoką. Opisała kobiece pragnienia i ujawniła aspiracje dużej części młodzieży. Jej wiek, proza, tematy, które ją zajmowały, ale także styl życia i wolność fascynowały i skandalizowały jednocześnie. W wieku zaledwie 18 lat Françoise Sagan stała się żywą legendą. Nieźle jak na „małą dziewczynkę”, jak nazywali ją protekcjonalnie ówcześni krytycy...

Link do filmu: https://www.arte.tv/pl/videos/109349-000-A/francoise-sagan/

Dostępny od: 30 listopada 2023