Piotr Marczak „Nieznanych Polaków historie niezwykłe” - recenzja

Na pewno ludzi, interesujących się na serio historią Polski, jest mniej niż tych, którzy – zmuszeni do wkuwania nazwisk i dat w okresie szkolnym – przeklinali swoich nauczycieli. Mimo to prawie każdy umie wymienić szereg sławnych Polaków, którzy w taki czy inny sposób zapisali się na kartach podręczników i opracowań naukowych. Nasza historia jest jednak dużo bogatsza, niż przeciętny absolwent szkół ponadpodstawowych mógłby sądzić. Co ciekawe, wielu z nich jest dużo lepiej znanych w innych krajach niż tu, w swojej ojczyźnie. Dlaczego tak się dzieje? Powodów nie trzeba daleko szukać. Zaborcy, najeźdźcy, okupanci – oni wszyscy starali się zniszczyć pamięć o wybitnych Polakach, gdyż naród, który nie ma być, z czego dumny, łatwiej sprowadzić do roli niewolniczej, a w najlepszym razie satelickiej. Ta sama myśl przyświecała „nowym elitom” po roku 1945 i, niestety, nadal mamy w przestrzeni publicznej bardzo wpływowych ludzi, którzy uważają, że znajomość historii Polski powinna ograniczać się do kilku dat, a z osób sławnych do tych, którzy pasują im do narracji politycznej. Dotyczy to też społeczeństwa. Utrwalony w zbiorowej świadomości sposób myślenia każe wciąż wierzyć, że Polacy tak naprawdę nie mają być z czego ani z kogo dumni i co gorsza, nie powinni mieć. Szczęśliwie mamy takich pisarzy jak Piotr Marczak.

Wszyscy wiedzą, kim był Józef Piłsudski. Czy jednak słyszeliśmy kiedykolwiek o jego rodzonym bracie, Bronisławie Piłsudskim, i przyczynach jego popularności w Japonii, gdzie uznawany jest za bohatera narodowego?

Oglądając cykl filmowy „Jak rozpętałem II wojnę światową” kibicujemy Frankowi Dolasowi. Nie zdajemy sobie jednak sprawy z tego, że jego postać mogła być w dużym stopniu wzorowana na Władysławie Jagniątkowskim, którego perypetie wojenne były co najmniej równie barwne. Chcecie je poznać?

Katowani na lekcjach języka polskiego „Dziadami” natykamy się tam na postać o angielskim nazwisku Rollison. W moich czasach szkolnych nie kwapiono się z wyjaśnianiem, o kogo naprawdę Mickiewiczowi chodziło. Pod tym na pozór bezsensownym literackim chwytem (skąd w Warszawie pod rosyjskim zaborem Anglik?) kryje się postać niezwykle tragiczna, Karol Levittoux, młodziutki konspirator o francuskich korzeniach i polskim sercu. Jak wyglądały jego losy?

Dlaczego niezwykle płodny i utalentowany przedwojenny pisarz, Ferdynand Ossendowski, został skazany na swoiste damnatio memoriae i dziś mało kto w Polsce zna jego dzieła?

W jaki sposób porucznik Izydor Borowski, podobno nieślubny syn księcia Radziwiłła i pewnej Żydówki, wychowany przez szlachecką rodzinę w majątku pod Pułtuskiem, został bohaterem narodowym Iranu?

Komu udała się brawurowa ucieczka z zesłania na Sybir?

Kim był Sadyk Pasza?

Czy piraci z Karaibów mogli mieć polskie pochodzenie?

„Nieznanych Polaków historie niezwykłe” to tytuł nieco mylący. Są niemal nieznani, owszem – ale tylko u nas. Autor postanowił przybliżyć polskim czytelnikom sylwetki ich rodaków, którzy są znacznie sławniejsi na świecie, niż w kraju ojczystym, choć zasługują na to, by było o nich głośno. Robi to z lekkością felietonisty i precyzją zawodowego historyka, tworząc krótkie biografie, które czyta się niczym powieść awanturniczą w pigułce. Dlaczego awanturniczą? Dlatego, bo przedstawiane życiorysy są naprawdę barwne i nieszablonowe, pełne niezwykłych przygód, stanowiących gotową kanwę dla filmu światowej klasy. Książka stanowi doskonałe antidotum na polski kompleks niższości wobec reszty świata, umiejętnie podsycany przez niektóre środowiska, a ponadto jest bardzo ciekawa i napisana piękną, klasyczną polszczyzną. Tak właśnie należałoby pisać podręczniki. Powinni to robić tacy ludzie jak Piotr Marczak, dysponujący nie tylko rzetelną wiedzą, ale i talentem literackim. Człowiek zaczyna czytać i ani się obejrzy, jak dociera do ostatniej strony. I chciałby jeszcze, bo czuje, że autor mógłby tymi życiorysami zapełnić jeszcze kilka, jeśli nie kilkanaście tomów.

„Nieznanych Polaków historie niezwykłe” wydała OdeSFa w ładnej, eleganckiej oprawie, a czytelnikom poleca ją nie byle kto, tylko sam Jacek Komuda. Ja również, choć jestem osobą dużo skromniejszego formatu, pozwalam sobie na przyłączenie się do tej rekomendacji.

Tytuł: „Nieznanych Polaków historie niezwykłe”

• Autor: Piotr Marczak
• Gatunek: historia
• Okładka: miękka
• Ilość stron: 312
• Rok wydania: 11.11.2023 r. 
• Wydawnictwo: OdeSFa
• ISBN: 978-83-6750-19-5
• Cena: 59,99 zł